Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

szpital - Zabytek.pl

szpital


budynek użyteczności publicznej 2. poł. XVIII w. Białystok

Adres
Białystok, Rynek Kościuszki 2

Lokalizacja
woj. podlaskie, pow. Białystok, gm. Białystok

Cenny przykład budownictwa miejskiego z 2.poł.XVIII wieku.Fundacja szpitala związana z działalnością dobroczynną hetmana Branickiego.

Zabytek o wartościach historycznych w skali regionu.

Historia

Budynek ufundował Jan Klemens Branicki jako siedzibę szpitala miejskiego z przeznaczeniem dla ubogich. Powstał w latach 1763-1768, chorymi opiekowały się siostry zakonne. W budynku oprócz sal dla chorych znajdowały się również kaplica i szkoła parafialna. W późniejszym czasie w szpitalu usytuowano przytułek dla ubogich. W 1855 roku budynek szpitala przejęło Białostockie Towarzystwo Dobroczynności, które w 1859 roku przeprowadziło generalny remont. W 1919 roku do budynku dobudowano salę widowiskową. W okresie międzywojennym w dawnym szpitalu znajdował się Dom Katolicki i działało kino „Świat”. W czasie II wojny światowej budynek nie został zniszczony. Tuż po wojnie w sali kina przeprowadzano pokazowe procesy polityczne. W latach 1944-1948 mieścił się tu Teatr Miejski, a potem kino „Ton”. W latach 50. XX wieku obiekt przeszedł remont kapitalny przystosowujący wnętrza dla potrzeb kina, a na przełomie lat 70/80 XX wieku modernizację i remont wnętrza, wprowadzając ponownie podziały w starszej części parteru. Po 1990 roku budynek zwrócono kościołowi katolickiemu, który umieścił w nim administrację parafii (na piętrze), kino i księgarnię. Położono nowe tynki na elewacjach części barokowej.

Opis

Budynek usytuowany w centrum miasta, we wschodniej części Rynku Kościuszki. Działka, na której znajduje się dom przylega bezpośrednio do ogrodzenia kościoła Wniebowzięcia NMP po jego zach. stronie. Budynek w stylu barokowym z dobudówką z 1919 roku. Rzut na planie dwóch prostokątów połączonych krótszymi bokami pod kątem rozwartym, dobudowana część silnie wydłużona. Część barokowa murowana, tynkowana, w bryle prostopadłościenna z ryzalitem i podcieniem od południa w elewacji frontowej. Do zachodniej elewacji przylega murowane ogrodzenie, słupy boniowane, kryte dachówką, przęsła w centralnej części ażurowe z metalowymi prętami. Wzdłuż zachodniej elewacji mur oporowy z analogicznym ogrodzeniem. Budynek dwukondygnacyjny, częściowo podpiwniczony, w podcieniu i na parterze sklepienie krzyżowe. Dach dwuspadowy, w części północnej trzyspadowy, kryty blachą. Dolna kondygnacja boniowana. Gzyms okapowy obiegający wszystkie elewacje, częściowo obiegający gzyms kordonowy. Główna elewacja południowa pięcioosiowa, ryzalit umieszczony centralnie trzyosiowy dwukondygnacyjny, z pilastrami na obu kondygnacjach, szerokie arkady wsparte na szerokich filarach, centralna arkada wyższa i szersza od pozostałych, przykryty dwuspadowym dachem zdobionym wazą. Trójkątny tympanon ryzalitu ozdobiony herbem miasta. Elewacje boczne (wschodnia i zachodnia) w przyziemiu 5-osiowe, w górnej kondygnacji trójosiowe. Zachowany główny układ wnętrz i sklepienia, wystrój wnętrz współczesny. Dobudówka przykryta dachem dwuspadowym. Elewacja z dekoracją płycinową.

Obiekt dostępny dla zwiedzających z zewnątrz.

Oprac. Grażyna Rogala, OT NID w Białymstoku, 10.12.2014 r.

Dane obiektu zostały uzupełnione przez użytkownika Jarosław Bochyński (JB).

Rodzaj: budynek użyteczności publicznej

Styl architektoniczny: barokowy

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_20_BK.60848, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_20_BK.149031