Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół filialny pw. św. Anny - Zabytek.pl

kościół filialny pw. św. Anny


kościół XVIII w. Zalesie

Adres
Zalesie

Lokalizacja
woj. dolnośląskie, pow. kłodzki, gm. Bystrzyca Kłodzka - obszar wiejski

Drewniany, barokowy kościół pw.Św. Anny zalicza się do czterech ostatnich, drewnianych kościołów na Ziemi Kłodzkiej, obok kościołów w Kamieńczyku, w Międzygórzu oraz w Nowej Bystrzycy.

Jest reprezentatywny dla sakralnego budownictwa drewnianego doby baroku. Barokowy, malarski wystrój jego wnętrza nie ma odpowiedników w sztuce Ziemi Kłodzkiej i jest jednym z nielicznych zachowanych na Śląsku. Kościół z dużą pieczołowitością i dbałością odnawiany w latach 1937-1939, z zastosowaniem ręcznie robionego gontu.

Historia

Zalesie wzmiankowane w r. 1411. W czasie wojen husyckich zapewne zniszczone, odbudowane do 1534 r. W czasie reformacji, przed 1625 r. założony we wsi protestancki cmentarz, który przed r. 1631 przejęty przez katolików. Na nim w 1717 r. zbudowana drewniana kaplica cmentarna pw. Św. Anny, z sygnaturką, z wszystkimi cechami ludowego budownictwa drewnianego, zawarciem w korpusie prezbiterium i nawy, rozwiązaniem chóru muzycznego, zastosowaniem dachu z mocno wysuniętymi okapami i ze snycerskim opracowaniem detalu. Stropy belkowe, odeskowane, z podziałem listwowym stosowane zarówno w kościołach drewnianych jak i murowanych. Po wybudowaniu kościoła strop i balustrada chóru i empor ozdobione przedstawieniami figuralnymi a pn. partia stropu ― malowaną dekoracją ornamentalną (akant). Wykonany cykl malowideł złożony z narracyjno-dydaktycznych przedstawień starotestamentowych i z najważniejszych wydarzeń z Nowego Testamentu. Przeplecione dwa tematy, jeden prezentujący Historię Zbawienia oraz drugi mówiący o doświadczaniu człowieka przez Boga, o Boskiej pomocy i o miłosierdziu. Nietypowa jak na ikonografię katolicką dominacja przedstawień starotestamentowych, z tytułami i odnośnikami do rozdziałów Biblii, co bardziej charakterystyczne dla sztuki protestanckiej. Ale nie wykluczone, że to celowy zabieg ze strony autora programu ikonograficznego ze względu na potrzeby kontrreformacji. Polichromia kościoła utrzymana w stylu ludowego baroku. W kompozycji wykorzystywane jeszcze wczesnorenesansowe schematy kompozycyjne oraz zastosowane szczegółowe rozwiązania formalne i stylizacja postaci typowe dla malarstwa barokowego. W XIX stuleciu dobudowana obecna kruchta. Kościół remontowany w 1893 r. i w latach 1937-1939. Przeprowadzony remont dachu i sygnaturki, wraz z kryciem gontem. Elewacje kościoła pobielone, a listwy odeskowania pomalowane w kolorze czarnym. Odnowione i uzupełnione przez malarza Schneidera z Wrocławia malowidła stropu i empor. Po 1945 r. przebudowana kruchta i dostosowana do architektury kościoła. Pobielone wnętrze kościoła.

Opis

Zalesie położone na dnie wąskiej doliny Drwiny. Kościół zbudowany na niewielkiej platformie wciętej w stok wzniesienia. Nie orientowany, drewniany, na podmurówce. Wzniesiony w konstrukcji zrębowej, ze szparami wypełnionymi gliną i suszoną trawą. Od zewnątrz ściany szalowane deskami, a styki desek zasłonięte listwami. Kościół wzniesiony na planie prostokąta, z prezbiterium i nawą zawartymi w korpusie oraz z zakrystią i kruchtą na osi. Korpus nakryty wysokim dachem czterospadowym z wydatnymi konikami i z wysuniętymi okapami opartymi na ozdobnie podciętych wspornikach. Na dachu ośmioboczna sygnaturka z iglicą. Wszystkie elewacje korpusu odeskowane. Okna o łuku odcinkowym, w listwowych obramieniach. Prezbiterium i nawa rozdzielone półkolistym łukiem tęczowym wyciętym w ścianie z sosnowych bali. Ściany obu wnętrz bielone. Chór muzyczny oparty na słupach zdobionych zaciosami. Prezbiterium i nawa nakryte drewnianym belkowym, odeskowanym stropem z podciągami, podzielonym listwami na kwatery. Listwy i podciągi pokryte polichromią naśladującą marmoryzację. Strop i balustrada chóru muzycznego o konstrukcji szkieletowej, ozdobione polichromią figuralną. Rozbudowany program ikonograficzny. Wyobrażone przedstawienia z Ksiąg: Rodzaju, Wyjścia, Liczb, Jozuego, Sędziów, z Czwartej Księgi Królewskiej, z Księgi Hioba, Proroctwa Daniela, Proroctwa Jonasza, z Księgi Judyty oraz z Księgi Tobiasza. Cykl zakończony trzema najważniejszymi wydarzeniami z Nowego Testamentu: Narodzeniem Jezusa, Ukrzyżowaniem i Zmartwychwstaniem. Wyposażenie kościoła: późnorenesansowy architektoniczny ołtarz główny Św. Anny (przed 1622), przeniesiony kościoła w Bystrzycy Kłodzkiej, przebudowany w XVIII w., z nowym obrazem autorstwa Leo Richtera z Lądka (1920), ołtarz boczny p.w. Matki Boskiej (pocz. XX w., historyzm), polichromowana ambona (ok. 1720, ludowy barok) i drewniana balustrada komunijna (po 1720 r., barok).

Zabytek dostępny przez cały rok, możliwość zwiedzania wnętrza po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

oprac. Iwona Rybka-Ceglecka, OT NID we Wrocławiu, 19-01-2016 r.

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  drewniane

Forma ochrony: Rejestr zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_02_BK.78839