Historia

Dwukondygnacyjna budowla – siedziba dawnego klasztoru, obecnie zajęta przez plebanię, przylega do północnej ściany kościoła pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Zachowany do dziś budynek został uformowany po pożarze w 1730 r. Nie wiemy, jak wyglądały najstarsze zabudowania klasztorne. W czasie wznoszenia opactwa wykorzystano murowane partie zamku książęcego, natomiast drewniane rozebrano. Do dziś w murach klasztornych zachowały się ślady najprawdopodobniej XIII-wiecznych obiektów. W XIV w. augustianie wznieśli klasztorne wschodnie i północne skrzydło, w którym mieściły się: sypialnia, biblioteka, izba braci oraz szkoła nowicjatu. Ponadto zbudowali obiekty mieszczące się po zachodniej stronie, mianowicie letni i zimowy refektarz, pałac opata oraz kapitularz. Po tych budynkach pozostały jedynie pod dziedzińcem piwnice albo – jak w przypadku refektarza – mury wraz z reliktem wieży (na poddaszu dzisiejszego zachodniego skrzydła). Z początkiem XV w. przebudowano skrzydło wschodnie i wzniesiono kaplicę św. Anny, a nad nią bibliotekę. Podczas odbudowy po pożarze w 1730 r. rozebrano pałac opata, letni refektarz oraz kapitularz, a na miejscu budynków gospodarczych stanęły szkoła nowicjatu i konwikt. W drugiej połowie XVIII w. na wieży konwiktu oraz w bibliotece powstały dwa obserwatoria astronomiczne. W latach 1783-1795 pod patronatem augustianów funkcjonował punkt obserwacyjny najstarszej w świecie sieci meteorologicznej Societas Meteorologica Palatina. 

Opis

Budynek klasztorny, oparty o miejskie mury obronne, otacza znaczną część dziedzińca klasztornego. Wejście do niego ozdabia rokokowy portal. Wewnątrz, w korytarzu przylegającym do wirydarza zachowały się osiemnastowieczne portrety 52 opatów, które namalowano dzięki Simonowi Rihlowi, opatowi z lat 1732-1747. Nad kaplicą św. Anny znajduje się wspomniana biblioteka klasztorna, składająca się z dwóch pomieszczeń ze sklepieniami kolebkowymi z lunetami. Sklepienia są ozdobione freskami z 1736 r., autorstwa malarza śląskiego Georga Wilhelma Neunhertza. Na ten sam okres datuje się regały biblioteczne z częścią dawnego księgozbioru, do czasów sekularyzacji zakonów w 1810 r. liczącego ponad 10 000 woluminów. Część z nich trafiła do biblioteki uniwersyteckiej we Wrocławiu. W pomieszczeniach bibliotecznych zachowały się także globusy z 1640 r.

Oprac. dr Krzysztof Garbacz, OT NID w Zielonej Górze, 05.01.2018 r.