Historia

Budowę pałacu rozpoczęto w 1677 r., gdy majątek należał do Henryka Jana von Dünnewald. Został on posadowiony na miejscu starszej siedziby. Po bezpotomnej śmierci jego syna Ludwika kilkakrotnie zmieniali się właściciele rezydencji. Po pożarze, który miał miejsce w 1745 r. nastąpiła odbudowa rezydencji, którą zarządził ówczesny posiadacz majątku hrabia Fryderyk August von Cosel, syn Augusta Mocnego i hrabiny Cosel. Objęła ona wzniesienie dwóch wież, nowe opracowanie elewacji oraz zmianę wystroju wnętrz w duchu rokoko. Wytyczono także dziedziniec od frontu oraz zakomponowano park geometryczny rozciągający się za pałacem w kierunku jeziora. Po utracie majątku przez syna hrabiego von Cosel pałac należał kolejno do: grafa von Schlabrendorff, rodu von Schönaich-Carolath oraz Herminy Reuss-Hohenzollern, żony Wilhelma II. Po II wojnie światowej w barokowej rezydencji urządzono Ośrodek Szkolenia Kadr „Samopomoc Chłopska”. Po pożarze w 1956 r. obiekt wyremontowano i zaadaptowano na Prewentorium Przeciwgruźlicze dla dzieci. Wówczas dobudowano pawilon na pd. wsch. od pałacu, połączony z nim pasażem na mostku nad fosą. Po wschodniej stronie rezydencji wybudowano duży budynek gospodarczy. W latach 1984-1985 przeprowadzono konserwację sali balowej, a w latach 90. XX w. wymieniono pokrycie dachowe i wykonano remont wieży. W 1990 roku odbudowano po pożarze oficynę w pn. narożniku zespołu. Od 1998 roku w pałacu mieści się szpital psychiatryczny dla dzieci i młodzieży. W latach 2010-2015 przeprowadzono badania konserwatorskie wybranych wnętrz i elewacji. W 2016 roku odnowiono elewacje, a ostatnio przeprowadzono remont w reprezentacyjnej Sali Kryształowej.

Opis

Pałac położony jest w pd.-wsch. części wsi, od frontu poprzedzony obszernym, sześciobocznym dziedzińcem, wokół którego zgrupowane są oficyny i budynki gospodarcze. Na południe od pałacu rozciąga się park sięgający do jeziora. Pałac otoczony jest szeroką, osuszoną fosą, nad którą przerzucone są murowane mosty od strony podwórza i ogrodu. W zasadniczym zrębie pałac jest budowlą barokową, murowaną, założoną na planie w kształcie litery „U”, z prostokątnym dziedzińcem, zamkniętym parterowym skrzydłem z arkadową galerią i tarasem od północy. Do skrzydeł bocznych przylegają czworoboczne wieże. Trzykondygnacyjna, podpiwniczona bryła nakryta jest dachami dwuspadowym i trzyspadowym, z wystawkami, o pokryciu z płytek miedzianych ułożonymi w karo. Zachodnia, czterokondygnacyjna wieża zwieńczona jest baniastym hełmem z latarnią, a wsch., trójkondygnacyjna nakryta dachem dwuspadowym. Od południa, wschodu i zachodu dziedziniec obiegają arkadowe krużganki z tarasem na drugiej kondygnacji. Elewacje zostały artykułowane bogatym detalem architektonicznym w formie: gzymsów, boniowania, boniowanych lizen na narożach, opasek okiennych, naczółków okiennych, płycin, pilastrów. Fasada pałacu została zaakcentowana frontonem wypełnionym płaskorzeźbioną dekoracją z kartuszem z inicjałami Fryderyka Augusta Cosel na tle panoplii. Portal w skrzydle parawanowym flankowany jest zdwojonym pilastrami, ozdobiony w polu segmentowego naczółka dwoma kartuszami herbowymi, z których lewy z herbem książąt von Schönaich-Carolath. Układ wnętrz jest jedno- i dwutraktowy na parterze i jednotraktowy na piętrze, w wieżach usytuowano klatki schodowe. Część pomieszczeń na parterze przekryta jest sklepieniami kolebkowymi z lunetami i krzyżowymi, nad pozostałymi znajdują się stropy z fasetą. Zachował się bogaty rokokowy wystrój sztukatorski sali balowej, owalnej i biblioteki, a także cztery kominki. Pięć oficyn położonych wokół dużego dziedzińca przed pałacem zostały wzniesione w 2 poł. XVIII wieku. Są to budowle murowane, o prostokątnym rzucie, parterowe, z użytkowym poddaszem, nakryte dachami mansardowymi z wystawkami. Układ wnętrz został mocno przekształcony, ale bryły zostały zachowane.

Dostęp do zabytku ograniczony. Możliwość zwiedzania po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

oprac. Marta Kłaczkowska, OT NID w Zielonej Górze, 08-12-2017 r.