Historia

XVI w. - budowa pierwotnego założenia.

4. ćw. XIX w. - wzniesienie obecnego pałacu.

ok. 1970 r. - przebudowa elewacji północnej, zabudowa werandy.

Opis

Witoszów Dolny leży ok. 5 km na zach. od Świdnicy. Pałac znajduje się w zachodniej części wsi, po północnej stronie głównej drogi. Od północy sąsiaduje ze skupiskiem zieleni i niewielkim stawem (obecnie zaniedbanym), z pozostałych stron otacza go zabudowa folwarczna, tworząc przed nim trapezowy dziedziniec.

Pałac w obecnej formie powstał w wyniku przebudowy w 4. ćw. XIX w., z wykorzystaniem wcześniejszej budowli, w tym reliktów z XVI w. Najstarszą zachowaną częścią jest czworoboczne skrzydło północne, gdzie w przyziemiu mieszczą się dwa wąskie pomieszczenia o kamiennych kolebkowych sklepieniach. Założenie w XIX w. stanowiło własność miejską Świdnicy, będąc siedzibą leśnictwa. Forma pałacu jest historyzująca, jednakże z wykorzystaniem secesyjnego detalu (okucia stolarki, krata okienna).

Budynek pałacu wzniesiony na rzucie wydłużonego prostokąta, dwukondygnacyjny, dwunastoosiowy, dwutraktowy, z niesymetrycznie umieszczonym ryzalitem zwieńczonym szczytem w elewacji południowej, od strony dziedzińca. Nieregularny plan jest wynikiem różnej chronologii poszczególnych członów. W najstarszej części wzniesiony z granitu, w młodszej ceglany. Sklepienia kolebkowe w piwnicy skrzydła północnego, ponadto kolebkowe o łuku koszowym z lunetami w dwóch pomieszczeniach narożnika północno-zachodniego. W pozostałych pomieszczeniach stropy odcinkowe na stalowych belkach oraz drewniane z podsufitkami. W jednym z pomieszczeń zachowany ozdobny piec kaflowy. Dach czterospadowy pokryty siną dachówką karpiówką kładzioną w łuskę, w nim facjaty. Na kalenicy dachu kuty stalowy dekoracyjny grzebień.

W skrzydle północnym, w miejscu dawnej werandy ulokowanej na przyziemiu z XVI w., wzniesiono ok. 1970 r. pomieszczenie biurowe, obecnie mieszkalne. Wówczas przebudowano także elewację północną pałacu.

W pałacu znajdują się mieszkania, możliwość oglądania z zewnątrz.

Oprac. Krzysztof Czartoryski, OT NID we Wrocławiu, 23.06.2015 r.