Dobrze zachowana bryła i układ przestrzenny wnętrza podnoszą wartość zabytkową świątyni. Szczególnie cenne jest regencyjne wyposażenie (ołtarze, ambona, prospekt organowy) ozdobione rzeźbami o bogatej ikonografii benedyktyńskiej.

Historia

Początki parafii nie są do końca wyświetlone. Na pewno wiążą się z obecnością Benedyktynów płockich, którzy otrzymali nadanie wsi prawdopodobnie w XII wieku. Przypuszczalnie parafia św. Wojciecha i św. Małgorzaty została ufundowana w 1242 roku. Pierwszy kościół był z pewnością drewniany. Po jego spaleniu zakonnicy rozpoczęli pod kierunkiem brata Łukasza Muratora budowę obecnej murowanej świątyni. Czas jej powstania oscyluje wokół roku 1547, która to data wyryta jest na wsch. ścianie prezbiterium; w tym też roku kościół konsekrowano. W 1618 r. prawdopodobnie przebudowano wsch. szczyt, który w 1740 r. został uszkodzony w wyniku pożaru. Parafia pozostawała pod zarządem najpierw Benedyktynów płockich, a następnie pułtuskich aż do 1822 roku. W XIX w. kościół kilkukrotnie remontowano, m.in. w 1822, 1835 i 1889, kiedy do elewacji pd. dostawiono neogotycką kruchtę. Kolejne remonty przeprowadzono w 1905, 1912, ok. 1920, kiedy zamurowano wejście do zakrystii od wsch. i w latach 1968-1969.

Opis

Kościół usytuowany w centrum miejscowości, po zach. stronie drogi biegnącej przez wieś. Położony na cmentarzu ogrodzonym kamiennym murem, w którego pn. pierzeję włączona jest XIX-wieczna ceglana kaplica grobowa Franciszki Grabowskiej. Orientowany. Późnogotycki.

Trójnawowa bazylika z wydłużonym, zamkniętym prosto prezbiterium i pięciokondygnacyjną wieżą-dzwonnicą na osi fasady. Wieża zbudowana na planie kwadratu, nakryta poprzecznym dwuspadowym dachem. Czteroprzęsłowy korpus nawowy założony jest na rzucie prostokąta, przekryty wspólnym dachem z trójprzęsłowym prezbiterium, równym szerokością i wysokością nawie głównej. Nawy boczne nakryte są dachami pulpitowymi. Pn. nawa boczna została przedłużona od wsch. o kaplicę, zakrystię i przedsionek z kryptą grobową Milbergów, nakryte z nią wspólnym dachem, dostępne z prezbiterium i cmentarza. Do nawy pd. przylega od zach. przybudówka z klatką schodową na wieżę, a do ściany pd. niewielka kruchta na rzucie kwadratu dobudowana w 1889 r. Murowany z cegły z użyciem kamieni polnych. Elewacje nietynkowane, dekorowane cegłą zendrówką. Blendy szczytów, rozglifienia otworów okiennych i drzwiowych, wnęki tynkowane. Dach kryty blachą. Naroża korpusu nawowego, prezbiterium i wieży opięte uskokowymi szkarpami, elewacje naw bocznych podzielone ukośnymi szkarpami. Otwory okienne głównie prostokątne zamknięte łukiem pełnym lub ostrym, ale także w kształcie koła i czwórliścia. W ścianie szczytowej (wsch.) pn. zakrystii zamurowany portal zamknięty łukiem w ośli grzbiet. Wsch. elewacja prezbiterium zwieńczona schodkowym szczytem wypełnionym rzędami półkolistych blend, także w kształcie biforium. W jej centrum zamurowane okno w formie głębokiej niszy zamkniętej łukiem pełnym. Szczyty wieży ujęte spływami, z dwoma rzędami zamkniętych odcinkowo blend, przemurowane na pocz. XVII w. w stylu manierystycznym. Wnętrze przekryte stropem, podzielone na trzy nawy ostrołukowymi szerokimi arkadami, profilowanymi od strony nawy głównej, wspartymi na niskich filarach. Prezbiterium wydzielone ostrym łukiem tęczy. Nad wejściem drewniany balkon chóru muzycznego, wsparty na dwóch żeliwnych kolumienkach. Kaplica i przedsionek przekryte sklepieniami kolebkowymi. Portal wewnętrzny między prezbiterium a zakrystią w formie łuku kotarowego. Wyposażenie: w prezbiterium trzy barokowe ołtarze z 1753 r., w nawach bocznych dwa ołtarze regencyjne z 1. poł. XVIII w., ambona regencyjna z 2. ćw. XVIII w., XIX-wieczne epitafia miejscowej szlachty. W drugiej i trzeciej kondygnacji wieży kominki okapowe.

Obiekt dostępny dla zwiedzających z zewnątrz. Otwierany w czasie nabożeństw.

Oprac. Aneta Kułak, OT NID w Białymstoku, 26-11-2015 r.