Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

park miejski im. Stefna Żeromskiego - Zabytek.pl

park miejski im. Stefna Żeromskiego


park 1810 r. Szczecin

Adres
Szczecin

Lokalizacja
woj. zachodniopomorskie, pow. Szczecin, gm. Szczecin

Park miejski jest przykładem rozległego założenia ogrodowego kształtowanego stopniowo od 1 poł.

XVIII w. do lat 30. XX w., łączącego w kolejnych etapach procesu urbanizacji Szczecina w jeden zespół zieleni trzy oddzielne obiekty.

Historia

Na początku XIX wieku na obszarze obecnego parku miejskiego istniały trzy odrębne założenia: cmentarz Francuskiego Kościoła Reformowanego (Reformierter Friedhof), pierwszy cmentarz miejski Szczecina zwany Grabowskim (Grabower Friedhof) oraz założenie ogrodowe o geometrycznym układzie ścieżek skomunikowane alejami spacerowymi wzdłuż stoków twierdzy z drogami wylotowymi: przed Bramą Królewską w kierunku Polic i przed Bramą Panieńską do wsi Grabowo.

Najstarszą częścią parku miejskiego jest teren dawnego cmentarza francuskiej gminy reformowanej na wzgórzu w rejonie obecnych ulic: Kapitańska, Storrady, Wawelska. Cmentarz powstał na mocy patentu króla pruskiego Fryderyka Wilhelma I z dnia 6 czerwca 1721 r. Został wytyczony poza murami miasta w sąsiedztwie Bramy Panieńskie. W latach 20. XX wieku przeprowadzono modernizację cmentarza polegającą na wybudowaniu murowanej kaplicy i domu zarządcy - ogrodnika. Ostatnie pochówki na cmentarzu odbyły się w 1937 roku. W czasie nalotów bombowych w latach 1943 - 1944 kaplica i cmentarz uległy zniszczeniu.

Na początku XIX wieku, w następstwie edyktu z 1802 roku zakazującego grzebania zmarłych w obrębie murów miejskich założono cmentarz o powierzchni 11 mórg zlokalizowany na północnym przedpolu Fortu Leopolda. W 2. poł. XIX w. cmentarz wypełnił się i podjęto decyzję o jego zamknięciu. Równocześnie władze konserwatorskie zdecydowały o zachowaniu nagrobków osób zasłużonych dla miasta i o wybitnych walorach artystycznych. Zasięg dawnego cmentarza grabowskiego wyznacza układ obecnych ulic: Matejki, Malczewskiego, Parkowej, Starzyńskiego i Plantowej.

Trzeci człon kompozycyjny parku powstał w bezpośrednim sąsiedztwie umocnień Fortu Leopolda i Bramy Królewskiej w latach 20. XIX stulecia. Bagnisty teren określany na dawnych mapach Kocie Bagno (Katzen Pfuhl) został osuszony i zagospodarowany na cele rekreacyjne. Wytyczono ścieżki o układzie geometrycznym i wzniesiono pierwszą cukiernię. Wzdłuż tras spacerowych zasadzono drzewa i ustawiono ławki. Władze wydały regulamin zakazujący jazdy konnej, wjazdu wozów, prowadzenia bydła, niszczenia roślin i urządzeń parkowych a także nakazujący prowadzenia psów na smyczy. Miejsce to było stale upiększane i tłumnie odwiedzane przez szczecinian. Z czasem powstały tu kolejne obiekty: pijalnia wód mineralnych, pawilon muzyczny, efektowne gazonowe partery z rabatami kwiatowymi, strzyżone żywopłoty i staw ze złotymi rybkami. Do zachowania porządku ustanowiono w 1877 r. straż parkową. W 1883 r. władze miejskie Szczecina zdecydowały o połączeniu parku z nieczynnym cmentarzem grabowskim i zleciły opracowanie projektu aranżacji założenia Hermannowi Mächtigowi z Berlina. Sąsiadujące zespoły zieleni połączono szerokimi alejami tworząc spójną kompozycję przestrzenną o cechach krajobrazowych. Od lat 80. XIX w. do lat 30. XX w. roślinność parku została wzbogacona o wiele egzotycznych gatunków i odmian drzew i krzewów. W końcu XIX w. park otrzymał szczególną ozdobę, założono tu pierwsze rosarium w publicznym zespole zieleni w mieście. W 1911 r. w południowej części założenia parkowego zbudowano murowany lokal gastronomiczny „Parkhaus”, który funkcjonuje nadal jako - Hotel Park. Na planach miejskich w latach 1914 - 1915 pojawiło się określenie „ogród botaniczny”, a następnie w latach dwudziestych nazwa „Park Grabowski” (Grabower Anlagen), która utrzymała się do zakończenia II wojny światowej.

W latach powojennych sąsiadujące zespoły zieleni połączono tworząc Park Miejski im. Stefana Żeromskiego

W końcu lat 60. XX wieku zostały usunięte pozostałości płyt nagrobnych, a dawny cmentarz zagospodarowano na park. Przy wejściu w południowej części parku w 1972 r. ustawiono akcent rzeźbiarski z napisem „Park im. Stefana Żeromskiego” autorstwa Sławomira Lewińskiego. W dawnym budynku zarządcy cmentarza zwanym potocznie Domkiem Grabarza ma swoją siedzibę Klub Storrady Stowarzyszenie na rzecz Wzbogacania i Rozwoju Życia Kulturalno - Społecznego Szczecina. Granice parku uległy korekcie na skutek modernizacji ulic Matejki i Malczewskiego w związku z budową Trasy Zamkowej w latach 80. minionego stulecia.

Opis

Granice parku są wyznaczone układem ulic: Matejki, Malczewskiego, Parkowej, Kapitańskiej, Storrady, Wawelskiej, Starzyńskiego i Zygmunta Starego. Ukształtowanie nawierzchni parku jest zróżnicowane z deniweletą do 15 m, o rzędnej 10 m n. p. m. przy ul Storrady i 25m n.p.m. przy ul. Zygmunta Starego. W części południowo-zachodniej w sąsiedztwie Hotelu Park zachowało się obniżenie terenu w formie szerokiej niecki z kolistym basenem fontanny. Rosną tu trzy okazy platanów o wymiarach pomnikowych zaliczane do grupy najstarszych drzew w parku. W północnej części założenia na terenie dawnego cmentarza grabowskiego przetrwało wiele oryginalnych nasadzeń drzew i krzewów tworzących malownicze wnętrza parkowe. We wschodniej części parku z dawnego rozplanowania cmentarza gminy francuskiej przetrwał układ alei lipowej wzdłuż korony skarpy stromo wypiętrzonej równolegle do ul. Storrady. W czasie inwentaryzacji roślinności (przeprowadzonej w latach 1985-1986, 1998) w parku odnotowano 177 gatunków i odmian drzew i krzewów.

Do grupy najstarszych drzew w wieku ok. 200 lat oprócz platanów należą: cisy, dęby, buki, klony i kasztanowce. W szacie roślinnej przetrwały liczne okazy starych drzew (kasztanowce, odmiany dębów, lipy, klony, buki) oraz liczne skupiny krzewów. Wśród krzewów dominują rozrośnięte cisy formy drzewiastej i krzewiastej. Rosną tu cenne odmiany drzew: dębu (Quercus alba folia elongata, Q. cerris, Q. cerris var. Austriaca, Q. frainetto, Q. Iberia, Q. macrocarpa), klonów (Acer cappadoccicum, A. tataricum, A. opalus), kasztan jadalny (Castanea sativa), szupin japoński (Sophora japonica). Z egzotycznych krzewów na uwagę zasługują: kolkwicja chińska (Kolkwitzia amabilis), różowiec biały (Rhodotypos scandens) i parczelina trójlistkowa (Ptelea trifoliata).

Obszar założenia parkowego zajmuje ok. 22 ha.

Obiekt dostępny cały rok.

Oprac. Anna Walkiewicz, OT NID w Szczecinie, 20.03.2015 r.

Rodzaj: park

Styl architektoniczny: barokowy

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_32_ZZ.31995, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_32_ZZ.18594