Historia

Renesansowy zamek o charakterze obronnym wybudowany zostałok. 1620 r. przez Sebastiana Minora z Przybysławic, dziedzica wsi Sielec, na miejscu wcześniejszej fortalicji pierwotnie otoczonej fosą. Przebudowany w 1814 r. przez Ludwika Anhalt-Koethena z Pszczyny. Po pożarze z 1824 r.został odbudowany pod kierownictwem Józefa Heintzla w latach 1824-1832 jako obiekt pozbawiony cech obronnych. Zamek pozostawał w rękach szlachty polskiej do 1802 r. często zmieniając właścicieli. W czasie zaborów był własnością arystokracji niemieckiej. W 1856 r. zamek nabył hr. Andrzej Renard dla swojego syna Jana. Zamek zostaje gruntownie przebudowanytracąc swoją pierwotną formę. Wyburzonowsch.skrzydło oraz zasypano fosę. W 1884 r. staje się siedzibą rodzinnej spółki górniczej „Gwarectwo im. Hr. Renard”. W 1910 r. wymieniono na nim pokrycie dachowe, w latach 1927-1931 przebudowano kaplicę na potrzeby biura. Po 1945 r. w zamku umieszczono administrację kopalni Sosnowiec, a od 1977 r. Centralna Wzorcownię Szkła Polskiego przedsiębiorstwa „Vitropol”. W latach 1978-1979 zabytek poddano gruntownemu remontowi. Do 1995 r. w gmachu mieścił się Urząd Stanu Cywilnego z salami konferencyjnymi i restauracją. Od 2002 r. przeprowadzanokolejną renowację zamku, który adaptowano na Sosnowieckie Centrum Sztuki. W 2015 r.prowadzono kolejny etap prac remontowo-konserwatorskich z konserwacją polichromii w wieży pn. skrzydła i ekspozycją odkrywek archeologicznych pod podłogą wieży.

Opis

Zamek jest zlokalizowany w centrum miasta, na pn.-wsch. od dworca kolejowego, w parku miejskim. Budowla murowana z kamienia wapiennego łamanego i cegły, piętrowa, podpiwniczona. Piwnice o sklepieniach kolebkowych. Konstrukcja dachu pierwotnie drewniana, ob. stalowa, kryta blachą miedzianą. Wnętrza,liczące 38 pomieszczeń, całkowicie przebudowane. Fragmentarycznie zachowana stolarka z XIX wieku. Zamek pierwotnie zaprojektowany na planie prostokąta z dziedzińcem wewnętrznym. Następnie został przebudowany; powstał obiekt na planie podkowy z czterema kwadratowymi basztami w narożach i ryzalitami na przedłużeniu skrzydeł bocznych. Skrzydło środkowe dwu, a boczne jednotraktowe. W skrzydle pn. na I piętrze znajduje się dawna kaplica przykryta sklepieniem kolebkowym z lunetami i z geometryczną dekoracją stiukową.

Elewacje skrzydeł bocznych od strony dziedzińca ośmioosiowe, korpusu głównegosiedmioosiowa z centralnie ulokowanym trójosiowym ryzalitem, w którym znajduje się wejście główne. Otwory okienne i drzwiowe bez opasek, przekształcone w XIX w., w korpusie pałacu prostokątne, w wieżach zamknięte półkoliście. Dachy dwuspadowe kryte blachą, hełmy baszt namiotowe. Dach kaplicy czterospadowy zwieńczony baniastą wieżyczką z ośmioboczną latarnią.

Obiekt dostępny dla zwiedzających, instytucja kultury miasta Sosnowiec.

Oprac. Aleksandra Bednarska, OT NID w Katowicach, 01-12-2015 r.