Miała ona ochraniać przeprawę przez Wisłą na ważnym szlaku handlowym, była czasową rezydencją królewską, siedzibą kasztelana, a później królewskiego starosty. Zamek pełnił też rolę refugium, schronienia dla mieszkańców miasta.

Usytuowanie i opis

Ruiny zamku w Solcu nad Wisłą znajdują się są ok. 150 m na północny - wschód od rynku i kościoła pw. Wniebowzięcia NMP. Zamek wzniesiono stromej skarpie doliny Wisły oddzielonej od miasta głębokim jarem jako obiekt od miasta niezależny. Do dzisiaj zachowały się fragmenty murów i fundamentów w części południowo-wschodniej oraz ślady fundamentów cylindrycznej wieży w narożniku północno-zachodnim. Ruiny są niezabezpieczone i porośnięte roślinnością.

Historia

Pierwsza wiarygodna wzmianka o Solcu pochodzi z 1278 roku. Ze względu na położenie na ważnym szlaku handlowym w roku 1325 król Władysław Łokietek wykupił miejscowość od miechowskiego klasztoru. Zamek w Solcu wzniesiony został na tzw. surowym korzeniu przez Kazimierza Wielkiego. Budowę rozpoczęto ok. połowy XIV w. O wzniesieniu zamku przez króla pisali kronikarze: Janko z Czarnkowa i Jan Długosz. Przez cały okres swego istnienia zamek solecki jako dobro królewskie nadawany był w dzierżawę zasłużonym rodom możnowładczym.Tylko dzięki źródłom historycznym możemy rekonstruować układ przestrzenny warowni. Zamek Kazimierza Wielkiego składał się z cylindrycznej wieży i budynku mieszkalnego. W latach 1615-1627 Krzysztof Zbaraski przekształcił zamek w renesansową rezydencję obronną. Podczas przebudowy w wieku XVII dobudowano umocnienia bastionowe, tworząc twierdzę na planie prostokąta z bastionami umieszczonymi w trzech narożach. Bastion czwarty, południowo-zachodni, wchłonął starsze założenie. W lustracji z roku 1654 opisano m.in. prowadzący do zamku most z poręczami „cudną robotą zrobionymi”, zamkową łaźnię z „fontaną ze smokiem z konch albo skorup morskich” oraz ogród włoski na zamkowym podwórzu. W roku 1656 zamek został zdobyty i zniszczony przez wojska szwedzkie. Ok. roku 1780 obiekt częściowo odbudowano. W wieku XIX rozpoczęto rozbiórkę ruin.

Stan i wyniki badań

Na terenie zamku nie było dotychczas badań archeologicznych ani architektonicznych. W latach 1962-1966 archeologiczne badania sondażowe przeprowadzono jedynie na terenie miasta.

Ze względu na zły stan zachowania zamek nie jest dostępny dla zwiedzających. Ruiny są jednak dobrze widoczne z biegnącej u podnóża muru południowego ulicy Zamkowej.

Oprac. Agnieszka Oniszczuk, OT NID w Warszawie, 16.10.2014 r.