podlaskim. O jego wartościach artystycznych decyduje neobarokowa architektura z elementami dekoracji modernistycznej. Zabytek jest materialnym śladem po bogatej kulturze i obyczajowości licznej niegdyś w Siemiatyczach społeczności żydowskiej.

Historia

Żydzi w Siemiatyczach pojawili się już zapewne w k. XVI w., sprowadzeni przez ówczesną właścicielkę dóbr Katarzynę z Tęczyńskich żonę Jerzego Olelkowicza, księcia słuckiego. W końcu następnego stulecia posiadali już własną gminę (kahał). W 1765 r. kahał siemiatycki liczył 1895 osób zamieszkujących w Siemiatyczach, Drohiczynie i okolicznych wsiach. W samych Siemiatyczach mieszkało wówczas 1015 starozakonnych. Spis rosyjski z 1897 r. wykazał w mieście 4638 Żydów, co stanowiło 75% wszystkich mieszkańców. Budynek domu talmudycznego (przyszkółek) wybudowano pod k. XIX w. (według jednych danych w 1893 r, według innych ok 1900 r.). Swoją funkcję pełnił do 1941 roku. Podczas II wojny światowej Żydzi siemiatyccy zostali wywiezieni do obozu zagłady w Treblince, w związku z czym po wojnie obiekt przejął skarb państwa. W latach 60. XX w. został przeprowadzony remont budynku. Kolejny istotny remont przeprowadzono w latach 1993-1995, kiedy zaadoptowano obiekt na Miejską Bibliotekę Publiczną. Obecnie budynek jest siedzibą Zasadniczej Szkoły Zawodowej i Liceum Ogólnokształcącego dla Dorosłych.

Opis

Dom talmudyczny usytuowany w południowo-zachodniej części miasta przy ul. Pałacowej 10, w pobliżu synagogi zlokalizowanej przy ul. Zaszkolnej 1. Budynek neobarokowy z elementami dekoracji modernistycznej. Wzniesiony na planie prostokąta, niepodpiwniczony, jednokondygnacyjny z użytkowym poddaszem, przykryty dachem mansardowym z facjatkami w obu połaciach dachu. Obiekt murowany z cegły, tynkowany na fundamencie kamienno-ceglanym, pokryty blachą. Fasada (elewacja wschodnia) z oknami na mijających się osiach, zwieńczona szerokim odcinkowym szczytem z pozbawionymi wolut spływami. Nad elewacją zach. trójkątny szczyt. Elewacje północna i południowa zwieńczone gzymsem. Otwory okienne prostokątne zamknięte odcinkowo. Na osi środkowej elewacji wschodniej drzwi frontowe, dwuskrzydłowe z nadświetlem.

Obiekt dostępny dla zwiedzających.

Oprac. Tomasz Rogala, OT NID w Białymstoku, 15.12.2014 r.