XVIII w. To przykład ówczesnego, lokalnego budownictwa użytkowego inspirowanego w pewnym stopniu architekturą rezydencjonalną.

Historia

Drewniana plebania przy kościele w Roztokach wymieniona po raz pierwszy w 1631 r. W 1671 r. rozebrana. Na jej miejscu wzniesiony drugi drewniany budynek. W końcu XVIII w. przeznaczony na szkołę. Obecna, murowana plebania, zbudowana w nowym miejscu w latach 1794-1795, z inicjatywy proboszcza Josepha Francke, co utrwalone w inskrypcji w portalu. Nowy budynek dziełem lokalnego budowniczego. Reprezentatywny dla budownictwa Ziemi Kłodzkiej w 4 ćw. XVIII w. Kształtowany w odniesieniu do lokalnej tradycji budowlanej, nowych tendencji stylistycznych i architektury rezydencjonalnej. Wnętrze plebanii funkcjonalne. Układ klatki schodowej inspirowany rozwiązaniami z architektury rezydencjonalnej, podobnie klatki schodowe plebanii budowanych w 4 ćw. XVIII w. w Wilkanowie (gm. Bystrzyca Kłodzka), Domaszkowie (gm. Międzylesie) i w Woliborzu (gm. Nowa Ruda). Plebania w Roztokach wzniesiona w stylu późnego baroku, przy wykorzystaniu rozwiązań ze schyłkowej fazy lokalnego baroku wczesnego z 4 ćw. XVII w. (atektoniczność podziałów, sklepienia zwierciadlane z szeregami lunet, sklepienia kolebkowe z lunetami kopertowymi oraz — rozwiązań charakterystycznych dla baroku dojrzałego (sklepienia wielopolowe, zaokrąglone narożniki budynku). Pożar plebanii w 1836 r. Zapewne w trakcie odbudowy i pod wpływem neoklasycyzmu budynek nakryty dachem naczółkowym. Uproszczone i usztywnione formy wystroju elewacji. W trapezowych szczytach nad elewacjami bocznymi umieszczone termalne blendy.

Opis

Zespół kościelny w Roztokach, złożony z kościoła parafialnego Św. Marcina, plebanii i z pozostałości zagrody plebańskiej usytuowany w pn. części wsi, przy drodze z Międzylesia do Kłodzka. Plebania zwrócona kalenicowo i fasadą ku drodze, murowana, tynkowana, z wystrojem elewacji wykonanym w tynku i częściowo z kamienia. Budynek wzniesiony na planie prostokąta, trójdzielny, dwu- i półtraktowy ze środkowym korytarzem oraz z sienią i pionem klatki schodowej w centrum. Dwukondygnacjowy, o zwartej bryle, nakryty dachem naczółkowym. Elewacje z zaokrąglonymi narożnikami i z regularnym układem osi. Rozczłonkowane lizenami w przyziemiu, pasowym gzymsem kordonowym oraz pilastrami w partii piętra. Zwieńczone profilowanym gzymsem koronującym. Okna prostokątne w obramieniach listwowych. W osi elewacji frontowej kamienny portal o spłaszczonym łuku. Nad archiwoltą umieszczony kartusz z inskrypcją erekcyjną. Elewacje boczne zwieńczone trapezowymi szczytami z termalnymi blendami. Do narożnika elewacji bocznej dobudowana późnobarokowa brama zagrody plebańskiej, pierwotnie ozdobiona rzeźbą Św. Floriana. W centrum przedniego traktu przyziemia plebanii sień, a na piętrze nad nią reprezentacyjne wnętrze mieszkalne. Klatka schodowa częściowo tunelowa, sklepiona, w górnej partii otwarta ku hallowi piętra. Schody murowane w układzie w formie litery T, z podestami. Na poziomie hallu drewniana, prosta, ażurowa balustrada przy schodach. Wnętrza przyziemia nakryte sklepieniami: kolebkowymi z lunetami, lustrzanym z lunetami, wielopolowym, odcinkowym i żaglastym z gurtami. Sklepienie kancelarii parafialnej w przyziemiu ozdobione barokowym plafonem. Wnętrza piętra osłonięte stropami drewnianymi z sufitami. Zachowana częściowo stolarka drzwiowa, drzwi z końca XVIII w., frontowe, opierzone z okuciami i płycinowe, wewnętrzne z okuciami w stylu rokokowym.

Zabytek dostępny przez cały rok, możliwość zwiedzania wnętrza po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

oprac. Iwona Rybka-Ceglecka, OT NID we Wrocławiu, 07-12-2015 r.