Upamiętniają walkę Polaków o odzyskanie niepodległości w powstaniu styczniowym 1863. Obiekt znajduje się w rejestrze Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.

Historia

W okolicach Rajgrodu, w powiecie grajewskim odnotowana została działalność takich przywódców powstania 1863 jak: Cyriak Akord, Konstanty Ramotowski „Wawer” (Białaszewo, Grzędy, Tama), Feliks Szukiewicz, Bonifacy Dziadulewicz (Grzędy) czy Konstanty Mincewicz (Białogrądy). Miejscowa ludność wstępowała do oddziałów, udzielała schronienia, żywiła powstańców, na koniec poniosła największą ofiarę represji zaborców. Rajgród utracił w 1870 r. prawa miejskie, ludność dotknęły zsyłki na Sybir. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. miejsca znaczących potyczek w tych okolicach, obozowania i nieliczne mogiły powstańcze zostały upamiętnione. We wsi Tama (przy skrzyżowaniu dróg) stanął granitowy obelisk z inskrypcją: TAMA/ UTARCZKI/ PIKIET/ WAWRA/ LATEM 1863 R./ BITWA 28.VI.1831/ OBOZY WAWRA/ NA TOKACH/ GRZĘDACH/ 70 CIO LETNIA/ ROCZNICA POWSTANIA/ ZA/ NASZĄ I WASZĄ/ WOLNOŚĆ. Prawdopodobnie z tego czasu pochodzi żeliwny krzyż w lasku przy ul. Podchoinki (niegdyś Tama). Przetrwał on w lokalnej pamięci jako tzw. Modry Krzyż, wcześniej miejsce pochówku stanowił kurhan z kamienia polnego. Upamiętnia on miejsce pochówku nieznanych z imienia powstańców 1863. Pomimo represji i opresji ze strony zaborców i okupantów (jako miejsce rocznicowych spotkań i krzewienia tradycji patriotycznych) anonimowa mogiła powstańcza przetrwała do dnia dzisiejszego.

Opis

Mogiła powstańców styczniowych usytuowana jest na terenie kompleksu leśnego przy ul. Podchoinki w Rajgrodzie. Ziemną mogiłę otaczają kamienie polne, centralnie wielki głaz narzutowy. Na nim ustawiony żeliwny, w kształcie ostrosłupa cokół zwieńczony ażurowym krzyżem. Ogrodzenie żeliwne. Brak tablicy inskrypcyjnej.

Obiekt dostępny dla zwiedzających.

Oprac. Tomasz Rogala, OT NID w Białymstoku, 30-11-2015 r.