Historia

Owiesno wzmiankowano w 1260 r., ale nie było wówczas we wsi kościoła. Został on ufundowany jako ewangelicki przez właściciela dóbr Friedricha von Bock, utrakwistę, przedstawiciela egzystującego jeszcze w XVI w., ugodowego wobec Kościoła Katolickiego odłamu ruchu husyckiego, opowiadającego się m.in. za Komunią pod dwiema postaciami. Stąd też na jednym ze zworników sklepiennych obecnego kościoła wyobrażono kielich i zawarto inskrypcję sub utraque specie. Kościół w Owieśnie zbudowano w latach 1581-1583, w duchu silnego tradycjonalizmu, z elementami późnego gotyku i z elementami budownictwa nowożytnego, renesansowego. Silnie tradycyjnie rozwiązano ogólną dyspozycję i bryłę kościoła, z prosto zamkniętym, wyodrębnionym prezbiterium, z bardzo stromymi dachami i wysokimi szczytami i z masywną wieżą zachodnią wzmocnioną przyporami. Tradycyjnie też wykrojono wąskie okna, nawę nakryto stropem i sklepiono prezbiterium. Nakryto je późnogotycko-renesansowym sklepieniem krzyżowo-żebrowym z półkolistymi ścianami tarczowymi oraz z profilowanymi żebrami wnikającymi w mur. Podobnie, półkoliście wykrojono pozostałe otwory, łącznie z łukiem tęczowym. Portalowi w wieży dano proporcje charakterystyczne dla architektury przełomu XVI i XVII w. W duchu architektury renesansu poszerzono prezbiterium w stosunku do nawy i wzniesiono wieżę o charakterystycznej bryle, czworoboczną z zadaszonymi narożami, u podstawy górnej ośmiobocznej izby dzwonowej. Bardzo przypomina ona wieżę kościoła w Chobieni, odbudowaną po pożarze w 1620 r. Mimo tych wszystkich jednak cech nowej architektury kościół budzi skojarzenia bardziej ze średniowieczną architekturą sakralną niż z nowożytną. W 1654 r. został on przekazany katolikom, a w latach 1666-1667 miał już wezwanie Trójcy Świętej. Odnotowano wówczas, że był zbudowany z kamienia i kryty gontem. W XVIII i XIX w. kościół, już filialny remontowano i w niewielkim zakresie przebudowywano, ale zakres prac nie jest w znany. Może już w XVIII w.(?) zbudowano barokowy, drewniany chór muzyczny z balkonem wykreślonym krzywą wklęsło-wypukłą. Chór ten był remontowany i przebudowany w 4 ćw. XIX stulecia. Zapewne wówczas wymieniono wspierające go filary i może podciągi nad nimi. Jeszcze w latach 60. XX w. zachowany był bardzo skromny, historyczny wystrój elewacji złożony z tynkowych opasek otworów i z tablicy z Tronem Łaski (ok. 1600 r.) nad wejściem w wieży. W dachu znajdowały się okna powiekowe. Obecnie po remontach przeprowadzonych w latach 70. XX w. i po 1983 r. elewacje są już gładkie.

Opis

Orientowany, murowany z kamienia, tynkowany kościół stoi na kulminacji niewielkiego wzniesienia. Jest jednonawowy, z wyodrębnionym prezbiterium, niewiele szerszym i niższym od nawy (z zakrystią od pn.), z prostokątną nawą i wieżą zach. z masywnymi przyporami. Prosto zamknięte, dwuprzęsłowe prezbiterium nakryte jest sklepieniem krzyżowo-żebrowym z profilowanymi żebrami wnikającymi w ściany. Poprzez półkolisty łuk tęczowy jest ono otwarte ku nawie nakrytej stropem z sufitem. W zach. części nawy znajduje się drewniany chór muzyczny z wklęsło-wypukłym balkonem wspartym na dwóch słupach. Opracowane jednolicie elewacje prezbiterium i nawy są gładko tynkowane, bez artykulacji. Wyeksponowane są odcinkowo zamknięte nisze okienne zawierające wąskie, wydłużone okna o łuku pełnym. W elewacji zamknięcia prezbiterium zwieńczonej wysokim, trójkątnym szczytem umieszczony znajduje się tylko niewielki okulus. Od pn. dobudowana jest do prezbiterium sklepiona zakrystia z dachem pulpitowym. Czworoboczna, pięcio- lub sześciokondygnacjowa wieża zach. w dolnej części oszkarpowana jest dwiema bardzo masywnymi ukośnymi szkarpami. Zawiera w przyziemiu wnętrze nakryte stropem belkowym. Czworoboczny trzon wieży jest nad czwartą kondygnacją zwężony i ma naroża nakryte dwuspadowymi daszkami, w związku z przejściem w ośmioboczną górną kondygnację z izbą dzwonową. Kondygnacja ta, z oknami podobnymi do okien prezbiterium i nawy zwieńczona jest uproszczonym gzymsem i nakryta ośmiobocznym, namiotowym dachem wieżowym. Elewacje wieży są gładko tynkowane, bez artykulacji. W elewacji pd. bocznej znajduje się półkoliście zamknięty nie oprawiony otwór wejściowy. Nad nim w płytkiej niszy wmurowana jest kamienna płyta z reliefem przedstawiającym Trójcę Świętą (Tron Łaski), herby właściciela dóbr z rodziny von Bock i jego żony oraz inskrypcję. Wyposażenie kościoła stanowią: drewniany, architektoniczny, ołtarz główny, polichromowany (a la marmoryzacja), z bramkami oraz z obrazem przedstawiającym Trójcę Świętą (ok. 1730, barokowy, częściowo przebudowany w XIX w.), ambona z płaskorzeźbionymi wizerunkami ewangelistów (ok. poł. XIX w.), organy (barok, ok. 1720), obrazy olejne z XVIII w. oraz — epitafia i płyty nagrobne wewnątrz kościoła i na jego elewacjach, z okresu od końca XVI w. po 1 poł. XIX w. włącznie), m.in. epitafium Friedricha von Bock (†1592), płyty nagrobne jego obu zon (†1575 i †1617) oraz cztery płyty z ok. 1600 r. w posadzce kościoła, dziewczynki, matrony, rycerza i damy.

Zabytek dostępny przez cały rok, możliwość zwiedzania wnętrza po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

Oprac. Iwona Rybka-Ceglecka, OT NID we Wrocławiu, 18.11.2019 r.