Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

szaniec artyleryjski 34 1/2 - Zabytek.pl

szaniec artyleryjski 34 1/2


architektura obronna 1854 - 1855 Ostrów

Adres
Ostrów

Lokalizacja
woj. podkarpackie, pow. przemyski, gm. Przemyśl

Szaniec artyleryjski 34½ jest częściowo zachowanym dziełem obronnym pochodzącym z pierwszego etapu budowy twierdzy.

Zachowane są także pozostałości adaptacji szańca na międzypolową baterię artylerii w systemie grupowym fortyfikacji. Dzieło jest interesującym przykładem współistnienia dwóch skrajnych czasowo systemów fortyfikacyjnych.

Historia

W latach 1854-1855, w ramach budowy wokół Przemyśla fortyfikacji pierwszego obozu warownego na pd.-zach. od wsi Prałkowce, w zach. części pierścienia, na wydłużonym grzbiecie Góry Prałkowskiej rozpoczęto budowę dwóch szańców artyleryjskich typu FS (Feuer-Schanze) - nr 34 i 34½. Ten ostatni obiekt zlokalizowano na szczycie 347,8 m n.p.m. Budowy obu szańców nie ukończono do momentu przerwania prac fortyfikacyjnych w listopadzie 1855 r., w związku z polepszeniem stosunków z Rosją. W latach 1883-1885 na miejscu szańca 34 zbudowano stały fort artyleryjski główny GHW VII „Prałkowce”. Szaniec 34½ nie był w tym czasie wykorzystywany do celów obronnych. Na mapie twierdzy Festung-Umgebungs-Plan von Przemyśl widoczny jest zarys szańca, oznaczony jako forma terenowa, a nie obiekt obronny. Podczas modernizacji Twierdzy Przemyśl w latach 1900-1909 stary szaniec włączono do grupy fortowej Prałkowce jako baterię nr 3. Bateria została uzbrojona w 4 armaty 12 cm M.61 na wysokich lawetach. W 1914 r., w czasie wyposażenia wojennego twierdzy, baterię rozbudowano o system fortyfikacji polowych z okopami strzeleckimi piechoty (po zach. i pd.-wsch. stronie baterii) i grupą ziemianek mieszkalnych (po jej wsch. stronie). W czasie 2-go oblężenia twierdzy (9.11.1914–22.03.1915), w grudniu 1914 r. bateria wraz z fortem VII wspierała zapewne wypady załogi na przedpole. Podczas trzeciego oblężenia od 16.05. do 2.06.1915 r. toczyły się walki o zdobycie grupy Prałkowce. Austro-Węgierska 24 DP próbowały zdobyć pozycje rosyjskie szturmem. Udało się to dopiero 30 maja po uprzednim ostrzale ciężką artylerią – moździerzami 30,5 cm. Rosjanie natychmiast skierowali na opanowane przez szturmujących pozycje ogień własnej artylerii i oblegający musieli się wycofać. Bateria została zajęta ponownie w dniu 2 czerwca.

Opis

Szaniec 34½ jest częściowo zbudowanym szańcem artyleryjskim typu FS zmodernizowanym w systemie grupowym fortyfikacji. Szaniec zlokalizowany jest na terenie miejscowości Ostrów, na wsch. szczycie Góry Prałkowskiej 347,8 m n.p.m., na wsch. od fortu GHW VII Prałkowce, po pd. stronie fortecznej drogi dojazdowej do fortu.

Powierzchnia szańca wraz fortyfikacjami polowymi po jego wsch. stronie - ok. 2,9 ha.

Szaniec zaplanowany był jako typowy szaniec ogniowy FS (Feuer-Schanze) na planie 8-boku, z kleszczowym załamaniem flankującym wjazd. Do czasu przerwania prac zdążono wykonać 4 odcinki ziemnego wału i suchej fosy szańca – pd., pd.-zach., zach., pn.-zach. i krótki, ok. 10-metrowy odcinek boku pn. Każdy z boków (frontów) ma długość ok. 48 m w koronie wału. Część frontu pn.-zach. i krótki odcinek frontu pn. przylegające do fortecznej drogi dojazdowej pozbawione są fosy. Front pd. został przedłużony w czasie wyposażania wojennego w kierunku wsch. i połączony systemem okopów z punktem oporu „Kamieniołom”.  Okopy znajdują się także po zach. stronie szańca. Obwód od strony wsch. zamknięty jest linią okopów ze śladami ziemianek. Teren szańca wraz fortyfikacjami polowymi porośnięty jest lasem.

Zabytek jest dostępny. Znajduje się na „Fortecznej Trasie Rowerowej – część południowa” oraz na czarnym szlaku fortecznym – odcinek południowy.

Oprac. Adam Sapeta, OT NID w Rzeszowie, 21.03.2018 r.

Rodzaj: architektura obronna

Styl architektoniczny: nie dotyczy

Materiał budowy:  ziemne

Forma ochrony: Rejestr zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_18_BL.90903