Zachowany szyb górniczy jest dowodem średniowiecznego rodowodu górnictwa kruszcowego w królewskim Olkuszu.

Historia

Budynek jest jedną z najstarszych kamienic Olkusza z zachowanymi elementami architektury gotyckiej. Nazwą nawiązuje do pobytu w Olkuszu Króla Stefana Batorego w 1583 r. Działkę na której stoi wytyczono w ramach procesu lokacji miasta na przeł. XIII i XIV w., zachowany szyb górniczy powstał najpóźniej w okresie bezpośrednio po lokacji. Pierwotna zabudowa działki nie jest znana. Budowa murowanego, podpiwniczonego domu nastąpiła między 2 poł. wieku XIV i 2 poł. XV w. Pod koniec XV w. i na początku XVI w. dobudowano trakt tylny i ukształtowano obecny układ przestrzenny. W w. XVI i XVII miały miejsce remonty i niewielkie adaptacje poświadczone kartuszem z datą 1623. W okresie między 1767 a 1787 r. odbudowano dom po pożarze z 1734, oszkarpowano go, wprowadzono wysoki dach łamany i detal kamienny z portalem w fasadzie. Od poł. XIX w./pocz. XX w. czasowo zabudowano ogród i przekształcono dach na pulpitowy. W latach 70. i 80. XX w. przeprowadzono generalny remont obiektu, polegający na wymianie części stropów na żelbetowe, wykonaniu nowych schodów, wymianie części posadzek i stolarki okiennej, rekonstrukcji niektórych obramień okiennych i łamanego dachu polskiego.

Opis

Batorówka jest narożną kamienicą usytuowaną we wschodniej pierzei Rynku, w narożniku północno-wschodnim. Budynek jest murowany z kamienia i cegły, otynkowany. Kamienica jest dwukondygnacyjna z poddaszem użytkowym, podpiwniczona, o zwartej bryle, oszkarpowana masywnymi szkarpami o pochyłych ścianach. Dach jest czterospadowy, łamany polski ze ścianką mansardową, kryty czerwoną dachówką ceramiczną. W niższej połaci dachu od pd. znajduje się facjata pokryta dachem dwuspadowym. Fasada ma układ trójosiowy (rytm 1+2) z wyłączeniem ścianki kolankowej. Ściany i sklepienia piwnic są kamienne - kolebkowe, w piwnicy zachowany jest szybik górniczy, a w obecnej klatce schodowej fragment muru z cegły gotyckiej w układzie polskim. W piwnicach zachowały się kamienne portale ze zlepieńca parczewskiego, w tym jeden półkolisty sfazowany datowany na XV-XVI w., na piętrze późnogotyckie nadproże portalu z 2 poł. XV w. i późnogotyckie obramienia okienne w elewacji północnej. Główny portal, także wykonany ze zlepieńca parczewskiego w latach 1767-1787 jest barokowy. Złożony jest z masywnych węgarów z odbojnicami, zwieńczonych prostymi kapitelami i nadproża kamiennego w formie prostego łuku. Wnętrze tego gotyckiego domu zostało częściowo przekształcone, sień podzielono optycznie przewężeniem o ścianach zamkniętych półkoliście na dwie części, szerszą frontową i węższą tylną. W zbiorach muzeum PTTK, zajmującego pomieszczenia na piętrze kamienicy znajduje się fragment nadproża portalu z datą 1610, odkryty w trakcie remontu w niepodpiwniczonej części traktu tylnego sieni przelotowej.

Obiekt dostępny z zewnątrz, wewnątrz w godzinach pracy instytucji działających w tym obiekcie.

Oprac. Tomasz Woźniak, OT NID w Krakowie, 12.06.2015 r.