Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

cmentarz żydowski - Zabytek.pl

cmentarz żydowski


cmentarz żydowski 2. poł. XVIII w. Oleszyce

Adres
Oleszyce, 3 Maja

Lokalizacja
woj. podkarpackie, pow. lubaczowski, gm. Oleszyce - miasto

Cmentarz żydowski w Oleszycach jest jedynym materialnym świadectwem historii miasteczka i gminy żydowskiej.

Zachowało się na nim kilkaset nagrobków w różnym stanie.

Historia

Już w czasie lokacji miasteczka Oleszyce w 1576 r. w miejscowości zamieszkiwała społeczność żydowska, posiadająca bożnicę. Ich osadnictwu sprzyjał właściciel miasteczka Hieronim Sieniawski. W 1630 r. żyło w Oleszycach 30 rodzin żydowskich z w 1785 r. 530 osób. W 2 poł. XVIII w. założono cmentarz żydowski. Na początku XIX w. rabinem w Oleszycach był Cwi Elimelech Szapiro, późniejszy założyciel dynastii cadyków dynowskich. W 1870 r. gmina żydowska liczyła 1060 osób, miała 2 bożnice i cmentarz a na jej terenie działały 2 stowarzyszenia, rabinem był Salomon Silberstein. W 1900 r. liczebność gminy żydowskiej wzrosła do 2463 osób, działała szkoła religijna oraz stowarzyszenie na rzecz ubogich. W 1901 r. pożar strawił synagogę. Przed I wojną światową liczebność zmalała, sięgała 1600 osób i stanowiła połowę ludności miasteczka. W l. 1921 – 1925 rezydował w Oleszycach cadyk z Bełza Jissohor Dov Ber Rokeach i za jego sprawa było sporo chasydów, jego zwolenników. W okresie międzywojennym działała organizacja młodzieżowa Bejtar oraz Stowarzyszenie Rękodzielników Żydowskich. W czasie II wojny światowej oleszyccy Żydzi zostali wysiedleni do getta w Lubaczowie, synagogę podpalili Niemcy. Po likwidacji lubaczowskiego getta wielu Żydów ukrywało się na terenie Oleszyc, byli tropieni przez ukraińską policję i mordowani, egzekucje odbywały się początkowo przy cmentarzu rzymskokatolickim, potem na kirkucie. W okresie od stycznia do marca 1943 r. rozstrzelano 127 osób z okolicznych wsi. W latach powojennych cmentarz niszczał i popadał w ruinę, zarósł samosiewami.

Od kilkunastu lat cmentarzem opiekują się lokalni społecznicy związani ze Stowarzyszenie Na Rzecz Odnowy Zabytków Kultury Żydowskiej w Powiecie Lubaczowskim oraz Oleszycką Grupą Eksploracji Powiatu Lubaczowskiego. Cmentarz został oczyszczony z samosiewów i jest poddawany bieżącej pielęgnacji.

Opis

Kirkut założony został na niewielkim wzniesieniu, w pd. części miasta lokacyjnego, ok. 200 m na pd. od rynku, przy obecnym skrzyżowaniu ulic 3 Maja i Podwalnej. Cmentarz o kształcie zbliżonym do wydłużonego prostokąta, z krótszym bokiem od strony pn. przy ulicy, obwiedziony współczesnym, metalowym ogrodzeniem, otoczony jest zabudową jednorodzinną i zagrodową. Na cmentarzu zachowało się ok. 300 macew (strona Kirkuty.pl podaje, iż co najmniej 513). Nagrobki umiejscowione są na całym obszarze, częściowo zadrzewionym, oczyszczonym z samosiewów, systematycznie koszonym, są dobrze wyeksponowane. Zachowane kamienne macewy, najczęściej w formie prostokątnych oraz zamkniętych od góry półkolem bądź łukiem odcinkowym stelli, ich zwieńczenia ozdobione są typowymi motywami symbolicznymi jak: korona, figura lwa, dłonie w geście błogosławieństwa, dzban, szafa ze świętymi księgami, świecznik, napisy wykonane są w języku hebrajskim. Macewy zdobione są bogato i finezyjnie wykonanie, niektóre ze śladami polichromii, najstarszy z nich datowany jest na 1767 r. W środkowej części cmentarza znajdują się co najmniej 3 zbiorowe, nieoznakowane mogiły, w których pochowane są osoby pochodzenia żydowskiego zabite przez Niemców w czasie II wojny światowej.

Obiekt dostępny bez ograniczeń.

Oprac. Barbara Potera, OT NID w Rzeszowie, 07-02-2019 r.

Rodzaj: cmentarz żydowski

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_18_CM.2332, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_18_CM.94365