Historia

Pierwotny, przypuszczalnie drewniany budynek ratusza w Oleszycach został wzniesiony po nadaniu dotychczasowej osadzie wiejskiej prawa magdeburskiego w 1578 r. Nowy budynek ratusza został zbudowany prawdopodobnie w ostatniej ćw. XVII z funduszy ówczesnego właściciela miasta Hieronima Sieniawskiego (1666-1726), przyszłego wojewody bełskiego i hetmana polnego koronnego. W 1719 r. ratusz został poważnie uszkodzony na skutek przypadkowego pożaru, w wyniku którego zawaliła się część budynku. W 1727 r. po kolejnym pożarze, który znów zdewastował wnętrza ratusza Adam Mikołaj Sieniawski doprowadził do jego odbudowy połączonej z przebudową. Powstał wówczas budynek murowany o jednej kondygnacji. Na przełomie XVIII i XIX w. podczas prac remontowych nadbudowano o jedno piętro pd. skrzydło ratusza. Kolejne remonty budynku ratusza przeprowadzono w 1930 r. oraz po zakończeniu II wojny światowej podczas której ponownie doszło do jego częściowego zniszczenia. Po wojnie ratusz użytkowany był przez GS Samopomoc Chłopska w Oleszycach, w ciągu kilkudziesięciu lat pomieszczenia były też wynajmowane prywatnym użytkownikom i m.in. PSS Społem. W 1997 r. ratusz został odnowiony, a od 1998 r. jest ponownie siedzibą władz miejskich.

Opis

Ratusz położony jest pośrodku palcu rynkowego, zwrócony elewacją frontową w kierunku południowym. Wybudowany został na rzucie prostokąta o proporcjach zbliżonych do kwadratu, złożony z czterech skrzydeł obejmujących prostokątny dziedziniec, dostępny poprzez bramy przejazdowe w północnym i południowym skrzydle. W skrzydle południowym zaprojektowano dwu i pół traktowy układ pomieszczeń. Budynek jest częściowo podpiwniczony. Wysokości poszczególnych części są zróżnicowane, skrzydło południowe, najbardziej reprezentacyjne jest wysokości dwóch kondygnacji, przekryte dachem czterospadowym, skrzydła północne, wschodnie i zachodnie parterowe przekryte dachami dwuspadowym, różniącymi się wysokością ze względu na różną szerokość traktów. Bryłę urozmaica frontowy, centralny pseudoryzalit oraz znacznych rozmiarów brama umieszczona na osi skrzydła północnego, przykryta dachem dwuspadowym. We wnętrzu dziedzińca założono współcześnie dwa zadaszenia nad wejściami. Ratusz wymurowany został z cegły, dachy pokryto dachówką ceramiczną. Elewacja frontowa, południowa rozplanowana jest jako piętrowa, symetryczna, jedenastoosiowa, z jednoosiowym, piętrowym ryzalitem pośrodku z wrotami bramy przejazdowej w parterze. Kondygnacje rozdzielone są gzymsem kordonowym krytym dachówką, zwieńczone gzymsem koronującym. Parter dzielony pilastrami, a otwory w skrajnych osiach obramiono płaskimi opaskami. Ryzalit ramowany pilastrami w wielkim porządku podtrzymującymi tympanon z herbem Ogończyk (Działyńskich, właścicieli miasta w 2. i 3. ćw. XIX w.). Na piętrze elewacja gładka, z prostymi gzymsami podokiennymi. Elewacje wschodnia i zachodnia rozplanowane w założeniach jako swoje lustrzane odbicia, z piętrową częścią od południa oraz niewielkimi różnicami w rozplanowaniu otworów okiennych i drzwiowych. Gzyms kordonowy piętrowych części przechodzi w gzyms wieńczący parterowych. W parterze, na całej długości, zaprojektowano rytmiczny, naprzemienny układ prostokątnych, płytkich wnęk i otworów w płaskich, zakończonych łukiem odcinkowym, obramieniach. Analogicznie dekorowana jest elewacja pn. przerwana pośrodku wyniosłą bramą, której otwór w pasowym obramieniu.

Obiekt dostępny dla zwiedzających w godzinach otwarcia kawiarni i USC.

Oprac. Mieczysław Kuś, 15.12.2014 r.