Chałupa, tzw. chyża, stanowiąca jednobudynkową zagrodę uzupełniona o spichlerz jest przykładem architektury łemkowskiej.

Historia

Chałupa powstała ok. 1910 r. Na obecne miejsce, do zagrody rodziny Gawłów (ob. nr 23) przeniesiono ją w 1939 r., w czasie powstania Olchowca Kolonii, po komasacji gruntów. W trakcie składania budynku wymieniono stropy i duże partie zrębu, zmieniono także częściowo układ wnętrza, dzieląc sień i likwidując wejście od pn., dobudowano także szopę od zach. oraz wymieniono stolarkę. Dokładna data budowy spichlerza nie jest znana, powstał on końcem l. 30. XX w. lub w l. 50. XX w. Do 1977 r. zagroda należała do rodziny Gawłów i przez nią była zamieszkiwana, w 1981 r. zmieniła właściciela, który wykonał remont konserwatorski obiektów. Do chwili obecnej jest użytkowana, w zabudowaniach stworzono szczególny rodzaj punktu muzealnego połączonego z mieszkaniem.

Opis

Zagroda złożona z chałupy i spichlerza usytuowana jest w pn. części wsi zwanej Kolonią, na terenie łagodnie opadającym w kierunku pn.

Chałupa o rzucie wydłużonego prostokąta ustawiona jest na osi wsch. - zach., od zach. na wysokim podmurowaniu niwelującym spadek terenu przy brzegu strumienia.

W części wsch. budynku o sześciu traktach poprzecznych ulokowano w jednym trakcie dwa pomieszczenia mieszkalne z jednym wejściem z sieni, w której umieszczono także wejście do pomieszczenia inwentarskiego, stajni. W części zach. chyży ulokowano niezależne pomieszczenie gospodarcze dostępne z zewnątrz.

Prosta, parterowa, częściowo podpiwniczona bryła przekryta jest stromym dachem dwuspadowym. Chałupę postawiono na podmurowaniu z kamienia łamanego, z drewna w konstrukcji zrębowej z belkami łączonymi na jaskółczy ogon i na obłap, dach poszyty jest strzechą. Bierwiona ścian zewnętrznych malowane są na ciemno, uszczelnienie pomiędzy nimi oraz czoło belek bielone.

Spichlerz wybudowano na pd. od chyży, na rzucie prostokąta przedzielonego na dwa pomieszczenia: komorę i szopę. Prostopadłościenna bryła przekryta jest dachem dwuspadowym, budynek na podmurowaniu z kamieni łamanego postawiono z drewna w konstrukcji zrębowej, zwęgłowanego na jaskółczy ogon, dach poszyto strzechą. Bierwiona ścian zewnętrznych są, podobnie jak w chyżym, malowane na ciemno a pasy uszczelnienia na biało.

Obiekt dostępny dla zwiedzających. W budynkach stworzono punkt muzealny.

Oprac. Barbara Potera, OT NID w Rzeszowie, 03-11-2015 r.