zespół kościoła parafialnego pw. św. Mateusza - Zabytek.pl
Adres
Mielec, bł. ks. Romana Sitki 1
Lokalizacja
woj. podkarpackie, pow. mielecki, gm. Mielec (gm. miejska)
Historia obiektu
Kościół powstał w l. 1678-1721 z fundacji Jerzego Zbigniewa Ossolińskiego, ówczesnego właściciela miasta, na miejscu wcześniejszej, drewnianej świątyni. Prawdopodobnie w kubaturę nowej budowli włączono fragmenty murowanej kaplicy św. Anny, przeznaczonej na rodzinne mauzoleum Mieleckich z fundacji Hieronima Mieleckiego, starosty brzeskiego i sandomierskiego. Fasadę kościoła zdobił marmurowy portal z herbem fundatorów Topór. Ok. 1795 r. z inicjatywy proboszcza mieleckiej parafii ks. Tomasza Spychajewskiego dobudowano do kościoła wieżę od strony fasady, ozdobny portal znalazł się więc w kruchcie. W tym samym czasie otoczono cmentarz przykościelny murowanym ogrodzeniem z wnękami. W 1826 r. miał miejsce pożar, po którym wymieniono pokrycie dachowe na wieży, dobudowano też do kościoła kruchtę przy pd. kaplicy oraz wykonano dekoracje kaplic. W l. 1877-78 odnowiono budynek kościoła z zewnątrz. W 1911 r. miał miejsce kolejny pożar oraz remont usuwający uszkodzenie powstałe w jego wyniku. W 1922 r. podwyższono wieżę od frontu wg projektu Zygmunta Hendla. W czasie działań wojennych w l. 1939-45 kościół i ogrodzenie zostały poważnie uszkodzone, po 1950 r. przystąpiono do odbudowy uszkodzonych fragmentów i prac remontowych. W l. 1978-87 przeprowadzono w założeniu kościelnym kompleksowe prace remontowe: założono nowe tynki i pokrycie dachu, wymieniono posadzki, instalacje, wykonano piaskowcowy portal przed kruchtą.
Opis obiektu
Zespół kościelny położony jest we wschodniej części obecnego miasta, w obrębie miasta lokacyjnego, w odległości ok. 100 m na pd. od rynku. Obejście kościoła wydzielone jest murem pełnym.
Orientowany kościół o nieregularnym rzucie: jednonawowy z nawą o rzucie prostokąta i nieco węższym prezbiterium z dobudowanymi: zakrystią, dwoma kaplicami oraz wieżą ulokowany jest pośrodku działki o kształcie prostokąta ze ściętymi narożnikami. Wejścia na teren obejścia zaplanowano trzema bramkami: od wschodu, zachodu i północnego zachodu.
Ogrodzenie, wydzielające działkę kościelną ze wszystkich stron, ukształtowano w formie ciągłego muru o wys. ok. 2.5 m, zróżnicowanego rytmem kapliczek rozmieszczonych we wszystkich kurtynach.
Dostępność dla zwiedzających: Obiekty dostępne.
Autor noty: Barbara Potera, OT NID Rzeszów, 03-04-2017 r.
Rodzaj: kościół
Forma ochrony: Rejestr zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_18_ZE.15274