Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół ewangelicki, ob. rzymskokatolicki filialny pw. Krzyża Świętego - Zabytek.pl

kościół ewangelicki, ob. rzymskokatolicki filialny pw. Krzyża Świętego


kościół 1910 - 1911 Międzygórze

Adres
Międzygórze

Lokalizacja
woj. dolnośląskie, pow. kłodzki, gm. Bystrzyca Kłodzka - obszar wiejski

Kościół ewangelicki w Międzygórzu ma wybitne wartości artystyczne i bardzo dobrze wykonany detal architektoniczny.

Jest też dziełem formalnie nowoczesnym, zawierającym rozwiązania stosowane w nurtach śląskiej architektury dwóch kolejnych dziesięcioleci, w architekturze wczesnego modernizmu, art deco i ekspresjonizmu.

Historia

Międzygórze założone przed 1560 r. jako osada drwali od 1684 r. znajdowało się w kluczu Szczerba pozostającym w latach 1834-1883 w posiadaniu księżniczki orańskiej Marianny, księżnej von Preussen, a następnie — książąt von Preussen. Dzięki zabiegom księżnej, walorom krajobrazowym i klimatycznym Masywu Śnieżnika, związkowi z rodziną królewską i istnieniu od 1875 r. sanatorium Międzygórze stało się znaną miejscowością turystyczną, modnym letniskiem i stacją klimatyczną. Licznie przybywali tu turyści i kuracjusze różnych wyznań. Katolicy mieli we wsi → kościół Św. Józefa. A kościół ewangelicki zbudowano dopiero w 1911 r., z fundacji księcia Friedricha Heinricha von Hohenzollern i przy wsparciu ewangelickiego Stowarzyszenia Gustawa Adolfa. Projekt wykonał radca budowlany Schulze, a budowę prowadził architekt z Bystrzycy Kłodzkiej Schroth. Rzut, bryła i elewacje kościoła zostały zaprojektowane z dużą inwencją i w nowoczesny sposób. W duchu wczesnego modernizmu silnie zaakcentowano asymetrię, zgeometryzowano formy, ujęto je syntetycznie, oszczędnie zastosowano detal. W nietypowy sposób wprowadzono też formy obramień okiennych z trójkątnie podciętymi nadprożami, co można uznać za pierwsze przejawy art deco i ekspresjonizmu z lat 20. XX w. Trzeba też oddać projektantowi kościoła, że twórczo zinterpretował formy historyczne pochodzące z architektury romańskiej, późnogotyckiej renesansowej i z budownictwa drewnianego. Historyzm ten najsilniej objawił się w świadomej archaizacji wnętrza kościoła, zapewne w nawiązaniu do ogólnie pojmowanej historii architektonicznych przemian kościołów Ziemi Kłodzkiej. W związku z tym prezbiterium ukształtowano w nawiązaniu do późnego gotyku. Nawę nakryto neorenesansowym sklepieniem, i dostawiono do niej nawę boczną, co przypominało sposób rozbudowywania protestanckich kościołów w XVI w. W nawę główną wbudowano, jak to czyniono w architekturze regionu w XVIII i XIX w., drewniany, polichromowany chór muzyczny o cechach budownictwa ludowego i sztuki ludowej. W literaturze przedmiotu podkreśla się jeszcze analogie ewangelickiego kościoła w Międzygórzu z budownictwem Skandynawii, ale są to raczej odległe podobieństwa.

Opis

Ewangelicki kościół w Międzygórzu znajduje się ponad kościołem katolickim, na platformie wciętej w stok wzniesienia. Stoi w wyeksponowanym miejscu widocznym z różnych kierunków. Jest murowany z kamienia i cegły, licowany kamieniem. Ma wyodrębnione, jednoprzęsłowe, zamknięte trójbocznie, oszkarpowane prezbiterium i nawę główną, do której dobudowana jest wsch. krótsza nawa boczna. Na jej osi znajduje się czworoboczna w rzucie wieża współtworząca front kościoła z malowniczym, sklepionym podcieniem otwartym dwiema ostrołucznymi arkadami. Bocznie usytuowana pięciokondygnacjowa wieża z krytym tarasem widokowym osłonięta jest wysokim, namiotowym hełmem, a korpus kościoła — wysokim, asymetrycznie komponowanym, trójspadowym dachem. Elewacje kościoła z komponowanymi układami otworów oblicowane są rustyką, a fragmenty elewacji kościoła we frontowym podcieniu wyłożone są obrobionymi ciosami piaskowca z detalem architektonicznym. W górnej części wieży znajdują się kamienne rzygacze. Wnętrze prezbiterium nakryte jest sklepieniem krzyżowo-żebrowym z malowanym zwornikiem i otwarte ku nawie poprzez zaostrzony, polichromowany łuk tęczowy oparty od wsch. na ośmiobocznym, kamiennym, krępym filarze. Dwunawowy korpus kościoła składa się z szerszej i wyższej nawy głównej oraz z niższej i węższej nawy bocznej, przedzielonych dwiema ostrołucznymi arkadami. Obie nawy nakryte są sklepieniami pozornymi, drewnianymi, na krążynach, podwieszonymi pod więźbą dachową, beczkowym nad nawą główną i półbeczkowym nad nawą boczną. Oba kasetonowe sklepienia są ozdobione polichromią, w tym motywami gwiazd, krzyża i roślinnymi. Ponadto w nawę wbudowany jest drewniany chór muzyczny ozdobiony od spodu dekoracją roślinno-akantową. W kościele zachowały się oryginalne elementy wyposażenia z pocz. XX w.: drewniany ekran dla określenia nr psalmów, ławki zdobione malowanymi motywami kwietnymi, kryształowy żyrandol i drewniane drzwi z zawiasami pasowymi.

Zabytek dostępny przez cały rok, możliwość zwiedzania wnętrza po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

Oprac. Iwona Rybka-Ceglecka, OT NID we Wrocławiu, 16.07.2015 r.

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: neoromański

Materiał budowy:  kamienne

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_02_BK.76157, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.81242