Obiekt jest rzadkim reliktem ufortyfikowanej siedziby książęcej z XIV-XV w. Stanowisko posiada zachowaną formę terenową i nawarstwienia kulturowe, które są nasycone licznymi zabytkami ruchomymi (także z epoki brązu).

Usytuowanie i opis

Stanowisko położone jest w zachodniej części Wyżyny Śląskiej, na Płaskowyżu Rybnickim, a znajduje się na szczycie niewielkiego wzgórza, które częściowo otoczone jest dosyć głębokimi dolinami. Forma terenowa zabytku nie jest zbyt czytelna, a samo wzgórze porasta las.

Historia

Średniowieczne „zamczysko” lubomskie jest bardzo enigmatycznym zabytkiem i brak bezpośrednich źródeł pisanych na jego temat. Prawdopodobnie obiekt był ufortyfikowaną siedzibą książęcą z XIV-XV w., a łączyć go można z księciem raciborskim Janem I (ur. ok. 1332 - zm. pomiędzy 1380-1382) lub jego synem Janem II Żelaznym (ur. ok. 1365, zm. 1424). Nie wiadomo również kiedy „zamek” został zniszczony, ale można domniemywać, że nastąpiło to w czasie wojen husyckich w latach 30. XV w. lub na przełomie lat 50. i 60. XV wieku. Trzeba nadmienić, że na stanowisku natrafiono również na ślady osadnicze z mezolitu, neolitu i wczesnej epoki brązu oraz na osadnictwo kultury łużyckiej z epoki brązu.

Postać i życiorys Jana II Żelaznego pasuje do związanego z Kotówką legendarnego Kata. Legenda mówi, że na zamku w Kotówce (Katówce?) mieszkał Kat, zły i okrutny książę. Wdał się on w walkę z Jagiellonem, którą ostatecznie przegrał, a na widok swojego płonącego zamku na Kotówce z rozpaczy pchnął się mieczem.

Stan i wyniki badań

W maju 2005 roku na stanowisku przeprowadzono rozpoznawcze badania sondażowe (Mirosław Furmanek i Sławomir Kulpa). Założono 5. niedużych wykopów, których łączna powierzchnia wyniosła jedynie 15 m². Pomimo niedużego zakresu prac pozyskano liczne zabytki ruchome, a ponadto zarejestrowano warstwę kulturową oraz obiekty archeologiczne. Oprócz pozostałości z okresu średniowiecza (XIV - 1. poł. XV w) i nowożytności (2. Poł XVI-XVII w.) niespodziewanie natrafiono również na mezolityczne artefakty krzemienne, kilka fragmentów ceramiki z neolitu (kultura ceramiki wstęgowej rytej - ok. 5300-4900 BC) i wczesnej epoki brązu (kultura mierzanowicka - ok. 2200-2050 BC) oraz liczne ułamki naczyń z środkowej i młodszej epoki brązu (kultura łużycka ok. 1300-900 BC). Odnotowanie śladów pradziejowego osadnictwa jest istotne ponieważ w tym regionie Górnego Śląska zabytki z tego okresu są bardzo rzadkie.

Obiekt jest dostępny przez cały rok. Zabytki z badań archeologicznych znajdują się w Muzeum w Wodzisławiu.

Oprac. Michał Bugaj, OT NID w Katowicach, 16.09.2014 r.

Bibliografia

• Jakimowicz R., Bąk S. Atlas grodzisk i zamczysk śląskich. Kraków 1939, s. 4-14.
• Furmanek M., Kulpa S., Lubomia, pow. wodzisławski stan. „Kotówka”. Sprawozdanie z archeologicznych badań sondażowych (maszynopis w archiwum WUOZ w Katowicach), 2006.