Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

grodzisko, st. 1 - Zabytek.pl

grodzisko, st. 1


grodzisko VII-VIII w. n.e. Lubomia

Adres
Lubomia

Lokalizacja
woj. śląskie, pow. wodzisławski, gm. Lubomia

Trójczłonowe grodzisko w Lubomi łączone jest ze słowiańskim plemieniem Golęszyców i ze względu na jego duże rozmiary i rozbudowany system fortyfikacji uważa się za ich główny ośrodek grodowy.

Obiekt należy do największych i najlepiej zachowanych grodzisk w województwie śląskim. Zabytek posiada wyjątkowo czytelne w terenie umocnienia ziemne oraz dobrze zachowane nawarstwienia kulturowe.

Usytuowanie i opis

Grodzisko w Lubomi znajduje się na północnym przedpolu Bramy Morawskiej. Relikty umocnień położone są na obszarze pagórkowatym, poprzecinanym jarami, na naturalnym niewysokim wzniesieniu, na skraju wschodniej terasy pradoliny Odry. Obiekt składa się z trzech podstawowych członów. Pierwszy to właściwe grodzisko, pozostałość głównego grodu, w planie w przybliżeniu koliste z podwójnym pasem obwałowań. Drugi człon przylega do pierwszego od wschodu i jest to owalne w planie podgrodzie, które jest obwiedzione pojedynczym i znacznie niższym wałem. Trzecia część założenia, w planie mająca kształt księżycowaty, to podgrodzie zachodnie, którego umocnienia są słabo widoczne w terenie - podgrodzie to nie jest wzmiankowane w literaturze przedmiotu, ale jest wyraźnie widoczne na zobrazowaniu LiDAR. Powierzchnia grodziska wynosi około 5,3 hektarów i jest to największe wczesnośredniowieczne założenie obronne na terenie polskiego Górnego Śląska.

Historia

Wczesnośredniowieczny gród z okresu plemiennego w Lubomi (stanowisko 1, AZP 103-41/50) powstał na miejscu nieufortyfikowanej osady, którą założono w VII w. Umocnienia grodowe zaczęto wznosić na przełomie VIII i IX w., ale już w 2. połowie IX w. gród uległ zniszczeniu w wyniku pożaru. Według J. Szydłowskiego pożar ten był skutkiem zbrojnego najazdu księcia Świętopełka (ur. ok. 844 - zm. 894 r.) trzeciego władcy państwa wielkomorawskiego. Jeśli hipoteza ta jest słuszna to wydarzenie to rozegrało się najprawdopodobniej pomiędzy 874 a 885 r. Jaka by nie była przyczyna pożaru po nim nie odbudowano już kompleksu grodowego. Dzięki notatce pochodzącej z 844 lub 845 r., napisanej przez anonimowego autora tzw. Geografa Bawarskiego, mieszkańców grodu można identyfikować ze słowiańskim plemieniem Golęszyców (łacińskie Golensizi). Notatka ta powstała dla Ludwika Niemca (ur. 806 - zm. 876 r.) z dynastii Karolingów i ma charakter wojskowo-informacyjny. Donosi o ludach żyjących na wschód od Łaby i na północ od Dunaju i określa ich potencjalną siłę mierzoną w ilości zajmowanych grodów. Według Geografa Bawarskiego Golęszyce byli plemieniem dosyć słabym i posiadali tylko pięć ośrodków grodowych. Można dodać, że na stanowisku zarejestrowano również ślady bytności ludności kultury przeworskiej z późnego okresu wpływów rzymskich.

Stan i wyniki badań

Archeologiczne badania wykopaliskowe prowadzono na stanowisku w latach 1933-1935, 1938 (Roman Jakimowicz) i 1966-1970 (Jerzy Szydłowski). W sumie grodzisko w Lubomi jest najlepiej rozpoznanym stanowiskiem tego rodzaju na terenie Górnego Śląska. Podczas prac odkryto liczne obiekty archeologiczne (domostwa, paleniska, jamy osadowe, piec) i dużą ilość zabytków ruchomych (fragmenty ceramiki, narzędzia, ozdoby, broń i elementy uzbrojenia), w tym awarskie i wielkomorawskie przedmioty świadczące o kontaktach z południowymi sąsiadami. Nie rozpoznano całego stanowiska, ale z przeprowadzonych wykopalisk wynika, że główny człon grodu posiadał dosyć regularną zabudowę. Drewniane domostwa wzniesiono rzędem wzdłuż wewnętrznego pierścienia wału, a środek zajmował duży plac, tzw. majdan. Oprócz wzniesionych w konstrukcjach zrębowej i słupowej budynków naziemnych mieszkańcy osady użytkowali ziemianki i półziemianki - zapewne w celach gospodarczych. Wschodnia część grodu, czyli podgrodzie, najprawdopodobniej pozbawione było zabudowy i miało charakter refugialny. Okalające główny gród masywne wały ziemne wieńczyła konstrukcja drewniana, jak można wnosić, dosyć prosta na wale zewnętrznym i bardziej rozbudowana na wale wewnętrznym. W niektórych partiach obwałowań zarejestrowano faszynową plecionkę, która wzmacniała przed rozmywaniem lico wału.

Obiekt jest dostępny przez cały rok. Zabytki z badań archeologicznych znajdują się w Muzeum w Wodzisławiu.

Oprac. Michał Bugaj, OT NID w Katowicach, 07.08.2014 r.

Rodzaj: grodzisko

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_A_24_AR.33564, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_24_AR.496739