Wyróżnia się bogatym detalem architektonicznym. Na uwagę zasługuje boczna, secesyjna klatka schodowa, która zachowała pierwotny charakter. Oryginalne ceramiczne lamperie, posadzki, schody i balustrady schodów stanowią przykład sztuki dekoratywnej właściwej przełomowi XIX i XX wieku.

Historia obiektu

Uchwytne źródłowo początki zabudowy na przedmiotowej parceli sięgają ostatniej ćwierci XVIII wieku. Warto zaznaczyć, że pierwotnie posesja ta, oznaczona jednym numerem, obejmowała obszar odpowiadający dzisiejszym działkom przy Krakowskim Przedmieściu 62, 64 i 66. W 1786 roku, na tym terenie, traktowanym jako całość, Michał Gantier, pierwszy określony z nazwiska właściciel nieruchomości, wzniósł murowany, parterowy budynek. W 1797 roku obiekt został zakupiony przez Aleksandra i Ludwika Morskich, od nazwiska których zaczął być nazywany „Pałacem Morskich”. W rękach rodziny Morskich budynek pozostawał do 1826 roku, kiedy to - na mocy przymusowego wywłaszczenia sądowego – został sprzedany na publicznej licytacji Józefowi Zalewskiemu.  Od spadkobierczyni Zalewskiego, w 1835 roku, posesję tę kupił Serafin Konwicki. Najwcześniejsze informacje, określające wygląd pałacu Morskich pochodzą z 1846 roku, z okresu rozbudowy obiektu. W tym czasie był to dom parterowy, murowany, z pokojem w poddaszu, z attyką z frontu. Dom ten składał się z korpusu, czyli części środkowej z wystawą od tyłu i dwóch bocznych pawilonów. Korpus przykryty był dachem  łamanym tzw. mansardą, pawilony dachami dwuspadowymi, wszystkie pokryte gontem. Zabudowę parceli uzupełniały drewniane budynki gospodarcze takie jak oficyny, stajnie i chlewy. Po powstaniu styczniowym, w 1864 roku, od spadkobierców Konwickich, budowlę zakupił szkocki przemysłowiec, McLeod, który osiem lat później odsprzedał Robertowi i Antoniemu Moritzom zachodnią część parceli. Od tego czasu datuje się rozdzielenie nieruchomości i powstanie działek funkcjonujących do dzisiaj pod współczesnymi numerami 62, 64 i 66. W 1878 roku w posiadanie obiektu weszła Gabriela z Tynickich Orłowska. W tym okresie na parceli zostały przeprowadzone roboty budowlane o zasadniczym znaczeniu. W ich wyniku budowla została gruntownie przebudowana. Powstał obiekt dwukondygnacyjny, składający się z korpusu głównego i dwu skrzydeł bocznych. Dachy były kryte blachą. Zabudowę parceli uzupełniały dwie – analogicznie rozwiązane – murowane oficyny, usytuowane od strony podwórza, wzdłuż wschodniej i zachodniej granicy działki. W kolejnych latach obiekt podlegał przekształceniom, jednak zasadniczy schemat jego planu i bryły zostały zachowane do chwili obecnej. W 1898 roku nieruchomość została odsprzedana Łódzkiemu Bankowi Handlowemu. Można przypuszczać, że w związku z przeznaczeniem obiektu na siedzibę banku nastąpiło przekształcenie wnętrza budynku. Kolejna przebudowa miała miejsce w latach 1902-03. Z tego okresu pochodzą relikty elementów wystroju i wyposażenia secesyjnego. Można też przypuszczać, że prawdopodobnie wówczas do korpusu głównego dobudowano od tyłu prostokątny ryzalit. W tym czasie dokonano też przebudowy obiektów gospodarczych usytuowanych w tylnej części parceli. W okresie międzywojennym - do 1936 roku - budynek pozostawał własnością Łódzkiego Banku Handlowego, po czym został zakupiony przez Krajową Spółkę Realizacyjną. W tym czasie obiekt pełnił funkcję handlową oraz mieścił lokale biurowe i mieszkalne. W latach 30-tych dokonano częściowego przekształcenia elewacji w związku z przeznaczeniem istniejących tu pomieszczeń na cele handlowe. W okresie II wojny światowej obiekt pozostawał własnością Krajowej Spółki Realizacyjnej, administrowanej przez władze okupacyjne. W latach 1942-43 został odremontowany ze zniszczeń będących wynikiem nalotów bombowych z września 1939 roku. W tym okresie dodano osiowo do frontu korpusu głównego parterowy portyk wejściowy. Częściowo przekształcono także wnętrza w poziomie parteru i piwnic – m.in. wykonano schrony przeciwlotnicze. Po 1944 r. nieruchomość przeszła na własność Skarbu Państwa. Przez cały powojenny okres budynek pełnił różne funkcje i był siedzibą wielu instytucji. Mieściła się tu m. in. Komisja Obwodowa PKWN, następnie siedziba Wojewódzkiego Ośrodka Propagandy Partyjnej. Od początku lat 90 budynek był siedzibą banku. Jako ciekawostkę  można odnotować fakt, że w jednej z oficyn pałacu w 1989 roku biuro wyborcze miał Komitet Obywatelski Lecha Wałęsy. W latach 2014-15 obiekt przeszedł remont kapitalny, w ramach którego m.in. nadbudowano ryzalit południowy.

Opis obiektu

Obiekt zlokalizowany jest w południowej pierzei Krakowskiego Przedmieścia, w połowie biegu ulicy, w zwartej zabudowie, z korpusem głównym nieznacznie cofniętym od linii traktu. Jest to budynek murowany z cegły ceramicznej, tynkowany, podpiwniczony, dwukondygnacyjny, z nieużytkowym poddaszem. Dach dwuspadowy z drewnianą więźbą krokwiową, pokryty blachą płaską kładzioną na rąbek. Korpus  główny założony  jest na planie płytkiej podkowy, z ramionami bocznymi skierowanymi ku ulicy. Na ich styku z korpusem głównym zlokalizowane są dwa przejazdy na tyły działki, skomunikowane z klatkami schodowymi. Elewacja frontowa (północna) wieloosiowa, o horyzontalnych proporcjach. Parter odcięty gzymsem międzykondygnacjnym, II kondygnację zamyka gzyms na konsolkach. W osi głównej ryzalit zwieńczony trójkątnym naczółkiem, z wejściem głównym na osi. Drzwi drewniane, dwuskrzydłowe. Przy ryzalicie, do wysokości I kondygnacji, portyk na czterech boniowanych słupach podtrzymujących taras z murowaną balustradą z tralkami. Naroża budynku opilastrowane. W kondygnacji parteru prostokątne otwory okienne, ujęte opaskami, z profilowanymi parapetami na konsolkach. W kondygnacji wyższej prostokątne otwory okienne, zamknięte naprzemiennie trójkątnymi  i odcinkowymi naczółkami, podokienniki z prostokątnymi płycinami. Elewacja tylna z prostokątnymi otworami okiennymi, bez detalu architektonicznego. Na osi jednokondygnacyjny ryzalit, z boniami w płaszczyźnie ścian, na którym nadbudowany współcześnie szklany ogród zimowy. W skrajnych osiach zachodnich współczesny pawilon opracowany analogicznie do ogrodu zimowego. Wnętrze dwutraktowe, z korytarzami znajdującymi się po środku traktów. W korpusie znajduje się przedsionek, hall oraz duża sala. Na prawo z hallu usytuowana klatka schodowa. Na uwagę zasługuje, boczna, secesyjna klatka schodowa, która zachowała pierwotny charakter. Oryginalne ceramiczne  lamperie, posadzki, schody i balustrady schodów stanowią przykład sztuki dekoratywnej właściwej przełomowi XIX i XX wieku. Te same motywy w piwnicach, w obrębie dawnego skarbca.

Dostępność obiektu dla zwiedzających. Zabytek dostępny z zewnątrz.

Autor noty: Piotr Mazur, OT NID w Lublinie, 10.11.2023 r.