Dzieło łódzkiego architekta Gustawa Landau-Gutentegera odgrywa czołową rolę w krajobrazie urbanistycznym Śródmieścia Lublina.

Historia

Budynek wzniesiony został w latach 1899-1900 na obszernej parceli zakupionej przez Kasę Pożyczkową Przemysłowców Lubelskich z przeznaczeniem na siedzibę banku, sale bankietowe, biurowe i pokoje gościnne. Zaprojektował go łódzki architekt Gustaw Landau-Gutenteger. Powstał okazały i reprezentacyjny gmach tworzący monumentalny narożnik Placu Litewskiego - poprzez swą lokalizację u zbiegu dwóch ulic miał on dwie długie trójkondygnacyjne fasady zwieńczone kopułą nad zaokrąglonym narożem z kolumnami w wielkim porządku. Wraz z gmachem frontowym w podwórzu wzniesiono dwie oficyny, uzupełnione przed 1910 r. trzecią oficyną, która zamknęła pd.-zach. narożnik działki, tworząc spójny architektonicznie wewnętrzny dziedziniec.

W budynku funkcjonowały tzw. „pokoje śniadaniowe” oraz cukiernia założona przez W. Rutkowskiego, przed którą w 1930 r. od strony Krakowskiego Przedmieścia wystawiano werandę z przeszklonym dachem.

W czasie II wojny światowej budynek przekształcono na tzw. Deutsches Haus (Dom Niemiecki) - w okresie tym zlikwidowano werandę.

W 1951 r. przeszedł na własność Skarbu Państwa i został zaadaptowany na potrzeby hotelu (od 1975 r. ) „Lublinianka”. Funkcjonowały tu także bar „Centralny” oraz kawiarnia i restauracja, dla potrzeb której na podwórzu wzniesiono parterową przybudówkę przylegającą do skrzydła pn.

W 1998 budynek przejęła prywatna spółka „Hotel Lublinianka”, która rozpoczęła modernizację budynku na cele hotelowe, jednakże z przyczyn finansowych prace przerwano. W 2000 r. nieruchomość zakupiła spółka Van der Heyden Partners, która jako firma „Lublin Grand Hotel” sp. z o. o. przeprowadziła gruntowną modernizację obiektu tworząc w 2002 roku luksusowy hotel „Grand Hotel Lublinianka”. W ramach podjętych prac remontowo - konserwatorskich m. in. przywrócono historyczny wystrój obiektu. W 2003 roku za ich realizację przyznana została inwestorowi nagroda „Laur Konserwatorski”.

Opis

Hotel „Lublinianka” usytuowany jest u zbiegu ul. Krakowskie Przemieście i ul. Kołłątaja, stanowi ważny element Śródmieścia oraz organizacji Placu Litewskiego.

Obiekt murowany z cegły, otynkowany. Budynek jest podpiwniczony, dwupiętrowa, nakryty dachem wielospadowym. Główny budynek dwuskrzydłowy założony na planie zbliżonym do litery „L” z wyokrąglonym narożem. Wraz z przylegającymi doń od strony pd. i zach. oficynami tworzy czworokąt z wewnętrznym podwórzem. Układ wnętrz skrzydeł frontowych zasadniczo dwutraktowy z korytarzem biegnącym między traktami. Komunikacja pionowa główną klatką schodową w tylnym trakcie z wejściem przez przedsionek od strony Krakowskiego Przedmieścia oraz tylną klatką schodową w skrzydle wsch. dostępną od podwórza. Z podwórza również wejścia do dwóch klatek schodowych obu oficyn. Główne wejście do holu hotelowego od strony Krakowskiego Przedmieścia poprzedzone czterokolumnowym portykiem w porządku doryckim, z tarasem otoczonym murowaną balustradą w formie tralkowej attyki. W zaokrąglonym narożu główne wejście do sali kasowej banku w skrzydle wsch.

Fasady skrzydeł ujednolicone, trzykondygnacyjne, zwieńczone wydatnym gzymsem z modylionami, boniowane. Parter na cokole, zwieńczony fryzem utworzonym z oprofilowanych płycin (od ul. Kołłątaja) i ślepych balustrad o tłoczonych tralkach (od ul. Krakowskie Przedmieście) oraz wydatnym gzymsem kordonowym. Otwory parteru w arkadach wspartych na filarach o schematycznie zaznaczonych bazami i głowicami. Otwory okienne wyższych kondygnacji prostokątne w opaskach oraz zamknięte półkoliście (na I piętrze w narożu i ryzalitach). Na wysokości II kondygnacji w oprawie w formie aedicul. Na wys. III kondygnacji w ujęte w uszkowate obramienia, wsparte na gzymsach podokiennych (od strony Krakowskiego Przedmieścia dekorowanych konsolkami i festonami), zwieńczone gzymsami nadokiennymi wspartymi na konsolkach. Fasady wieńczy belkowanie z prostokątnymi okienkami oraz kostkowaniem i silnie wyładowanym gzymsem wspartym na modylionach.

Fasada pn. 11-osiowa symetryczna, z 3-osiowym pseudoryzalitem środkowym i ryzalitami bocznymi. Środkowy mieszczący główne wejście do hotelu bogato zdobiony. Na wys. I kondygnacji poprzedzony otwartym portykiem kolumnowym zwieńczonym tarasem otoczonym balustradą tralkową ujętą w narożach postumentami z wazami. Na wysokości wyższych kondygnacji półkolumny kompozytowe w wielkim porządku. Okna II kondygnacji zamknięte półkoliście, ujęte w obramienia w formie arkad pilastrowych ozdobionych motywem masek i rozet. Nad belkowaniem zwieńczona ścianką attykową flankowaną sterczynami.

W ryzalicie bocznym zach. 2-osiowym, zwieńczonym ścianką attykową flankowaną obeliskami, balkony na wys. II i III kondygnacji wsparte na profilowanych kamiennych konsolach ozdobionych dekoracja roślinną, z balustradami tralkowymi.

Jednoosiowy ryzalit boczny wsch. podkreślony na wys. wyższych kondygnacji dekoracją w formie niszy oraz pilastra z datą „1900” zakomponowanej w kapitelu. Nad całością góruje sterczyna flankowana gryfami.

Fasada wsch. niesymetryczna, 14-osiowa, z dwoma pseudoryzalitami. Ryzalit pn. rozwiązany analogicznie jak ryzalit wsch. fasady pn. z datą „1889”.

Ryzalit pd. (na 3 osi) mieści otwór bramny w formie arkady na którym na wys. wyższych kondygnacji balkony o tralkowych balustradach a w zwieńczeniu fragment ścianki attykowej z tralkami zwieńczonej parą obelisków.

Narożnik pn.-wsch. półkolisty, 3-osiowy, symetryczny. W parterze otwór wejściowy w architektonicznej oprawie w formie arkady pilastrowej z archiwoltą i zwornikiem z maszkaronem flankowanej kolumnami toskańskimi dźwigających belkowanie z gzymsem konsolowym. Po obu stronach wejścia wąskie okna zamknięte półkoliście. Na wys. II i III kondygnacji dekoracja oraz otwory okienne rozwiązane jak w ryzalicie środkowym fasady pn. Na wys. II kondygnacji poprzedzone balkonem z balustradą tralkową. Nad całością góruje bogato zdobiona kopuła pokryta dekoracją imitującą rybią łuskę, na wysokim bębnie rozczłonkowanym wolutowymi konsolami i lukarnami (œil-de-bœuf), z zegarem o okrągłej tarczy z herbem guberni lubelskiej. Na szczycie kopuły latarnia o arkadowych przezroczach kryta kopułką z iglicą i chorągiewką.

Elewacje tylne z ryzalitami bez detalu (podziały zaznaczone gzymsem kordonowym i wieńczącym). Elewacje oficyn nawiązują do elewacji tylnych skrzydeł.

W reprezentacyjnych wnętrzach skrzydeł występuje bogata dekoracja sztukatorska i malarska (plafon głównej klatki schodowej).

Generalnie obiekt dostępny z zewnątrz.

Hall główny dostępne w czasie godzin funkcjonowania hotelu; kawiarnia dostępna w godz. 9.00-1.00; restauracja dostępna w godz. 9.00-23.00; Bank Zachodni WBK dostępny w godz. 9.00-17.00.

Oprac. Anna Sikora-Terlecka, OT NID w Lublinie, 09-06-2017 r.