Zaliczana jest do typu prostego cerkwi bojkowskiej, reprezentującego najstarsze znane formy ruskich cerkwi drewnianych. Ze względu na archaiczność form niektórzy badacze negują utrwaloną w nadprożu datę budowy cerkwi (1832), cofając czas jej powstania.

Historia

Wcześniejsza cerkiew w Liskowatem wzmiankowana była już w 1564 roku. Obecna cerkiew wzniesiona została prawdopodobnie w 1832 r. (chociaż być może jest to jedynie data gruntownego remontu) przez majstrów ciesielskich - Iwana Raka z Łopuszanki i Wasyla Tymczaka z Liskowatego. Napis z datą i nazwiskiem ówczesnego parocha wyryty jest cyrylicą na nadprożu drzwi w elewacji południowej[LB1]  (Rokù Božiâ AŌLV/ Ïêrêj Nikolaj Lyskovačkij [Roku Bożego 1832 / kapłan Mikołaj Liskowacki]). Pierwotnie górna kaplica z galerią znajdowała się nad babińcem [D2] (od zach.). W trakcie remontu w 1929 r. zach. część cerkwi została mocno przebudowana (dobudowano piętrowy przedsionek, a w związku z tym zabudowano i przebudowano galerię nad babińcem, namiotowy dach nad kaplicą zlikwidowano, zastępując go dwuspadowym, wspólnym dla dawnej kaplicy i nowego przedsionka, w kalenicy tego dachu dodano baniastą wieżyczkę na sygnaturkę), przekształceniu uległy też dachy cerkwi oraz okna w nawie, które zostały powiększone. Wycięto również otwory okienne w górnej kaplicy i wstawiono okna tego samego typu, co w nawie. Obok cerkwi zachowała się murowana dzwonnica-bramka, którą wzniesiono prawdopodobnie w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Po wysiedleniu ludności ukraińskiej cerkiew została przekazana w latach 50. XX w. przybyłym na te tereny imigrantom greckim (użytkowana przez krótki okres). Następnie, do lat 70. XX w., użytkowano ją jako magazyn miejscowego PGR-u, w związku z czym uległa daleko posuniętej dewastacji. Zniszczono polichromię, wystrój wnętrza, a w poł. lat 60. XX w., podczas nieudolnego remontu obiektu, zlikwidowano m.in. zewnętrzną galerię nad babińcem wraz z daszkami okapowymi w części zach., usunięto strop nad babińcem i chór śpiewaczy w nawie, przywrócono natomiast dach namiotowy nad kaplicą górną. W 1974 r. obiekt został przejęty w użytkowanie przez kościół rzym.-kat. Dwa lata później rozpoczęto remont zabezpieczający. Wymieniono pokrycie dachu gontowego na nowy, wymieniono zniszczone belki, oszklono okna. Przekształceniu uległ dach nad nawą i prezbiterium. Wykonano również chór muzyczny, który założono na zach. ścianie babińca. W babińcu zaślepiono otwory okienne. Obiekt przez kilkanaście lat pozostawał nieużytkowany. W 2014 r. cerkiew w Liskowatem została przejęta od Skarbu Państwa w użytkowanie na okres 3 lat przez Oddział Bieszczadzki TONZ w celu całkowitego remontu i konserwacji tego cennego zabytku.

Opis

Cerkiew usytuowana jest w pd. części wsi, na niewielkim wzniesieniu, ok.200 mod drogi Krościenko-Kuźmina, po jej stronie północnej. Na pn. od cerkwi rozciąga się cmentarz. Teren cerkiewny wraz z cmentarzem jest częściowo ogrodzony drewnianym parkanem. W pd.-zach. części ogrodzenia znajduje się murowana bramka-dzwonnica. W sąsiedztwie cerkwi zachowały się relikty starodrzewu.

Bryła obiektu jest stosunkowo zwarta, pomimo wyraźnego wydzielenia członów babińca i nawy, znacznie wyższych od części prezbiterialnej. Cerkiew trójdzielna, główne człony - babiniec, nawa, prezbiterium - na planach zbliżonych do kwadratu. Po obu stronach prezbiterium znajdują się dwie prostokątne zakrystie nie wyodrębnione w bryle (prezbiterium wraz z zakrystiami są równe szerokością nawie). Babiniec jest węższy od nawy. W zrębie babińca widoczne są wyraźne ślady po drugiej kondygnacji (otwór wejściowy w elewacji zach.) - pozostałości dawnej kaplicy lub dzwonnicy. Prezbiterium nakryte jest wysokim, łamanym dachem dwuspadowym, przechodzącym u dołu płynnie w opasanie wspólne dla całego budynku. Od wsch. ściana szczytowa, stanowiąca efekt modernizacji z 1976 roku. Nawa i babiniec nakryte są dachami namiotowymi jednozałomowymi.

Cerkiew drewniana, posadowiona na kamiennej podmurówce, wzniesiona została w konstrukcji zrębowej, zwęgłowana na obłap z ostatkami, które w górnej części są mocno wysunięte (rysie), podtrzymując płatwie wydatnego daszku okapowego (opasania), obiegającego świątynię z trzech stron (pierwotnie wokół cerkwi - o czym świadczy rysunek pomiarowy cerkwi zamieszczony w publikacji M. Dragana z 1937 r.). Powyżej opasania ściany i połacie dachowe pokryte są gontem, poniżej pozostawiony zrąb. Okna w nawie zamknięte półkoliście, w zakrystiach okna kwadratowe. W elewacji zach. dwa prostokątne otwory wejściowe: w górnej i dolnej kondygnacji. W elewacji pd. prostokątny otwór wejściowy do nawy z datą i nazwiskiem ówczesnego parocha w nadprożu.

Wewnątrz nad nawą kopuła zrębowa, w prezbiterium sklepienie zrębowe, w zakrystiach i babińcu stropy belkowe. Chór muzyczny nadwieszony, o prostym parapecie. Ściany pozbawione polichromii. Ściany nawy wzmocnione są we wnętrzu ściągiem krzyżowym, założonym na belkach oczepu nawy. Na jednej z belek stężających wyryte w j. polskim nazwiska budowniczych cerkwi „Z Łopuszanki Iwan Rak Mayster tey cyrkwi i Wasyl Tymczak z Liskowatego Mayster”.

Obiekt dostępny dla zwiedzających z zewnątrz.

Oprac. Ryszard Kwolek, OT NID w Rzeszowie, 22.08.2014 r.