Jest jednym z najcenniejszych zachowanych budynków tego typu w woj. podkarpackim.

Historia

Pierwszy budynek wojskowej ujeżdżalni koni (C.K. Reitschule), zwanej także maneżem, zbudowano z fundacji Alfreda Potockiego pomiędzy 1837, a 1843 r. dla stacjonującego wówczas w Łańcucie 2 Pułku Kirasjerów. Ordynat łańcucki przekazał pod budowę teren w obrębie Folwarku na Górnem, w pobliżu zespołu stajni i powozowni zamkowych. Dlatego też ujeżdżalnię zlokalizowano w centrum miasta, a nie w zespole koszarowym budowanym w tym czasie na wsch. od miasta. Na wiosnę 1879 r. przybył do Łańcuta z Wiednia 3 Galicyjski Pułk Ułanów. W 1880 roku zakończono budowę nowej, murowanej ujeżdżalni, na miejscu i w obrysie pierwotnego maneżu. Z pierwotnego budynku zachowano prawdopodobnie więźbę dachową. Maneż został uroczyście otwarty przez następcę tronu, arcyksięcia Franciszka Ferdynanda. 3 Galicyjski Pułk Ułanów stacjonował w Łańcucie do 1895 roku. Do wybuchu 1 wojny światowej maneż użytkowały 13 Czeski Pułk Dragonów, 13 Pułk Huzarów i 11 Pułk Huzarów, którego sztab i 1 dywizjon wyruszył z Łańcuta na front. W okresie międzywojennym maneż użytkował 10 Pułk Strzelców Konnych. Po 2 wojnie światowej w maneżu ulokowano bazę remontową PKS. W latach 80-tych XX w. budynek przejęło Muzeum Zamek w Łańcucie. Obecnie w wyremontowanym w l. 1991-1999 i 2007-2009 maneżu mieści się Podkarpackie Centrum Dziedzictwa - zespół obsługi ruchu turystycznego.

Opis

Maneż usytuowany jest w centrum miasta, w pobliżu skrzyżowania ulic 3-go Maja i Paderewskiego. Od wschodu sąsiaduje z terenem szpitala w Łańcucie.

Maneż w Łańcucie jest typowym budynkiem służący do ujeżdżania koni powszechnie budowanym w galicyjskich miastach garnizonowych, w których stacjonowały oddziały kawalerii. Maneż zbudowany jest na rzucie prostokąta, jest budynkiem parterowym, przykrytym dachem dwuspadowym, z pierwotnie jednoprzestrzennym wnętrzem halowym. Konstrukcja murowana z cegły pełnej, ściany otynkowane gładko, dach kryty blachą stalową ocynkowaną. Wewnątrz widoczna jest odrestaurowana oryginalna, drewniana więźba dachowa z więzarami w systemie de L’Orméa, złożonymi z wielowarstwowych krążyn podpierających krokwie. Podczas niedawnej adaptacji wnętrze zostało podzielone niskimi ściankami działowymi wyodrębniającymi poszczególne pomieszczenia obsługi ruchu turystycznego. Elewacje szczytowe o podziale ramowym, trójosiowe. Dolne części pionowych elementów dekoracji stanowią pilastry z profilowanymi głowicami usytuowanymi w poziomie głowic pilastrów w elewacjach bocznych. W osiach środkowych znajdują się szerokie bramy wjazdowe z naświetlami. Powyżej, w szczycie elewacji pn., umieszczone jest duże, okrągłe okno. W szczycie elewacji pd. zamiast okna znajduje się okrągła płycina z płaską opaską. W osiach po obu stronach bram umieszczone są pojedyncze, prostokątne okna, powyżej małe, okrągłe płyciny z opaskami. Elewacje boczne (wsch. i zach.) podzielone są pilastrami na 12 pól, w 10 osiach umieszczone są wysokie, prostokątne okna. Wszystkie okna prostokątne oraz bramy wjazdowe zamknięte są łukami odcinkowymi i w górnych częściach otoczone płaskimi opaskami.

Obiekt dostępny dla zwiedzających. Zwiedzanie wnętrza w godzinach otwarcia Podkarpackiego Centrum Dziedzictwa.

Oprac. Adam Sapeta, OT NID w Rzeszowie, 23-09-2015 r.