Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

pozostałości zespołu dworskiego - Zabytek.pl

pozostałości zespołu dworskiego


dwór XVII w. Krzywcza

Adres
Krzywcza, 106

Lokalizacja
woj. podkarpackie, pow. przemyski, gm. Krzywcza

Zespół złożony z dworu, oranżerii oraz parku stanowi przykład zespołu dworskiego typowego dla tego obszaru.

Historia

Posiadłość dworska, początkowo najprawdopodobniej o charakterze obronnym, istniała w Krzywczy już od XVI w., jej właścicielami byli: Orzechowscy-Okszycowie, potem Ostrowscy h. Leliwa, Krasiccy, ponownie Orzechowscy, Boznańscy, Bukowscy, Pawlikowscy, Starzyńscy, Joczowie i Bocheńscy. W 1625 r. Krasiccy wznieśli w Krzywczy niewielki zamek lub dwór obronny, obecny dwór wybudowany został z inicjatywy Bolesława Jocza na przełomie XIX i XX w. w stylu nawiązującym do tradycji „dworu polskiego”, w pobliżu istniejącego jeszcze starego dworu murowanego, który niebawem rozebrano. Budynek określany dziś jako oranżeria wybudowany został prawdopodobnie końcem XVIII w. a w ostatniej ćwierci XIX w. przerobiony na oficynę mieszkalną, także z inicjatywy Joczów. W tym czasie założono, na miejscu ogrodów geometrycznych, park dworski o swobodnym układzie, ograniczony od północy i wschodu aleją grabową. W 1928 r. dwór był remontowany. Po II wojnie światowej majątek upaństwowiono i przekazano w ręce różnych użytkowników, budynek dworu przeznaczono na ośrodek zdrowia, od 1958 r. mieścił szkołę rolniczą, dziś ponownie służy jako przychodnia lekarska.

Opis

Zespół dworski znajduje się w północno-wschodniej części miejscowości, na terenie lekko opadającym w kierunku południowym. Od południowego-wschodu ogranicza go droga do Woli Krzywieckiej, z pozostałych stron otacza go zabudowa wsi i pola uprawne.

Dwór wybudowano w zachodniej części założenia. Bryła, parterowa, podpiwniczona, przekryta dachem wielospadowym krytym blachą zakładkową urozmaicona jest od frontu portykiem wgłębnym ramowanym dwoma ryzalitami z dachami naczółkowymi oraz dwoma niewielkimi lukarnami w zachodniej połaci dachu. Budynek postawiono z drewna modrzewiowego na kamiennej podmurówce. Elewacja frontowa, zachodnia dworu, jest dziewięcioosiowa, symetryczna, z pięcioosiowym portykiem wgłębnym i sześcioma drewnianymi kolumnami oraz dwoma, dwuosiowymi ryzalitami bocznymi, opiętymi w narożach pilastrami niosącymi profilowany gzyms, z dekoracyjną ciesiołką w szczytach. Pozostałe elewacje opracowane oszczędnie, niesymetryczne, wszystkie okna podkreślone prostymi obramieniami. Wnętrze, pierwotnie dwutraktowe z sienią od frontu i amfiladowym układem pomieszczeń, zostało przebudowane.

Oranżeria położona jest w bezpośrednim sąsiedztwie dworu, w północno-zachodniej części założenia. Wybudowana na rzucie prostokąta z płytkimi ryzalitami bocznymi, parterowa, w ryzalitach piętrowa, przekryta dachem dwuspadowym nad korpusem i dwoma niezależnymi zadaszeniami dwuspadowymi nad częściami zryzalitowanymi, z niewielką prostopadłościenną dobudówką od wschodu. Budynek wybudowany z cegły i kamienia, kryty dachówką ceramiczną Jedynie elewacja frontowa zachowała ślady dekoracyjnego opracowania w postaci prostych gzymsów międzykondygnacyjnych i ostrołukowych gzymsów na oknami powtarzających ich pierwotny, zachowany jedynie w północnym ryzalicie, kształt.

Park krajobrazowy zachował skupiska starodrzewu pochodzenia obcego i rodzimego, na uwagę zasługują dwie grabowe aleje obrzeżowe, rozplanowane jako kulisy osłaniające kwatery drzew owocowych założonych w pocz. XX w.

Obiekt dostępny dla zwiedzających. Jest własnością samorządu, mieści przychodnię NFZ.

Oprac. Barbara Potera, OT NID w Rzeszowie, 04.11.2014 r.

Rodzaj: dwór

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_18_ZE.6150, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_18_ZE.18131