Jest przykładem oszczędnej ale dobrze przemyślanej barokizacji. Przy kościele zbudowane dwie kaplice w stylu dojrzałego baroku będące przykładem sztuki jezuickiej. Architektura kościoła oraz wystrój i wyposażenie jego wnętrza mają wybitne wartości artystyczne.

Historia

Jedna z największych wsi Ziemi Kłodzkiej, wieś Krosnowice i tutejszy kościół wzmiankowane w 1326 r. Obecny, murowany kościół wzniesiony zapewne w 1 poł. XIV w. jako jednonawowy, z wyodrębnionym, zamkniętym prosto prezbiterium z wczesnogotyckim maswerkiem w oknie oraz z zach. wieżą z portalem. Wschodnie ściany prezbiterium i nawy zwieńczone stromymi szczytami. Zapewne w latach ok. 1350-1500 zakrystia nadbudowana o kondygnację z wysokim szczytem przypominającym np. gotyckie szczyty → kościoła Św. Małgorzaty w Ścinawce Średniej. W XVI w. wykonany obecny, późnogotycki, kamienny, ostrołuczny portal zakrystii. Ok. 1560 r. kościół przejęty przez protestantów, a w 1623 r., oddany katolikom. Zapewne w 1 poł. XVII w. do prezbiterium dobudowana od pd. przybudówka z lożą patronacką. Kościół zbarokizowany z zachowaniem gotyckich murów. W 4 ćw. XVII w. lub na pocz. XVIII w. wykonane wczesnobarokowe sklepienie kościoła, łuk tęczowy, okna termalne, i podział ramowy. Zbudowany też drewniany chór muzyczny. Natomiast w latach 1728-1734 dostawione do nawy dwie kaplice tworzące pseudotransept (barok dojrzałego. Wzniesione zapewne staraniem jezuitów mających dobra we wsi. Dowodem na to architektura kaplic, znajdujące się w nich ołtarze wysokiej klasy artystycznej oraz kartusz z jezuickim monogramem (na łuku tęczowym). Podobnie usytuowane kaplice np. w kościołach → Wniebowzięcia NMP w Nowej Wsi i → Św. Małgorzaty w Ścinawce Średniej. W 2 poł. XIX w. przekształcone w stylu neorenesansu okna obu kaplic i częściowo wystrój wnętrza kaplicy pn. (sztukatorska dekoracja stropu w stylu historyzmu). W 4 ćw. XIX w. wykonana architektoniczna, dekoracyjna i figuralna polichromia wnętrza kościoła. Na pocz. XX zbudowana obecna balustrada chóru muzycznego (historyzm). Odnawiane też wówczas zapewne obramienia medalionów na elewacjach kaplic. W latach 1960 i 1968-1973 kościół remontowany. Dokonana aranżacja jego wnętrza w duchu baroku. Usunięta polichromia z XIX w. za wyjątkiem przedstawień figuralnych w niektórych plafonach. Ponowny remont w 2015 r. i wykonane wówczas m.in. nowe witraże.

Opis

Kościół par. pw. Św. Jakuba Apostoła orientowany, murowany, tynkowany. Jednonawowy z wyodrębnionym, zamkniętym prosto prezbiterium (z zakrystią i przybudówkami), z nawą z kaplicami Trójcy Świętej i Wszystkich Świętych (pseudotransept), z wieżą zach., przybudówkami i kruchtami. W elewacji prezbiterium dwa ostrołuczne okna, w jednym kamienny maswerk. Wsch. szczyty prezbiterium i nawy zwieńczone kamiennymi krzyżami. Kaplice przy nawie o jej wysokości, z zaokrąglonymi narożami, zwieńczone gzymsami. Zdobione owalnymi kartuszami w oprawie z liści akantu i giętych listew. Wieża zach. czworoboczna dzielona gzymsami, nakryta cebulastym hełmem bez latarni. W wieży gotycki, profilowany, ostrołuczny portal. We wnętrzu prezbiterium wnęki zamknięte łukami odcinkowymi. W pn. ścianie prezbiterium ostrołuczny, kamienny portal z zaciosem. Wyżej w ścianie pd. arkada empory z kratą w stylu historyzmu. Prezbiterium nakryte sklepieniem kolebkowym z lunetami ozdobionym plafonem z figurą Chrystusa. Łuk tęczowy półkolisty z tablaturą na podłuczu, zdobiony profilowaniem i sztukateryjnym, owalnym plafonem (z jezuickim monogramem IHS) w bogatej oprawie. Nad nawą sklepienie jak nad prezbiterium, z dwoma plafonami. Na jednym z nich Wniebowzięcie Marii. W zach. część nawy wbudowany drewniany chór muzyczny. Jego balustrada wykreślona faliście, w stylu historyzmu, pełna, drewniana, o podziale kwaterowym, z dekoracją. Obie kaplice dzielone wewnątrz czterema parami pilastrów wielkiego porządku, nad którymi belkowanie. Nakryte stropami z wysokimi fasetami, dekorowanymi plafonami z wizerunkiem Dzieciątka stojącego na kuli ziemskiej (kaplica pd.) i z przedstawieniem św. Jana z Matty, założyciela zakonu trynitarzy (kaplica pn.) Wyposażenie kościoła: ołtarz główny z Grupą Ukrzyżowania (1794, M.I. Klahr, późny barok, aranżacja współczesna), dwa architektoniczne ołtarze w nawie (historyzm, 4 ćw. XIX w.), ołtarz Trójcy Św. w kaplicy pn. (1729 lub 1740, barok,), ołtarz Wszystkich Świętych w kaplicy pd. (barok, ok. 1740), ambona (1780-90, późny barok,), tryptyk (1520, późny gotyk), chrzcielnica z dekoracją heraldyczną (1590, renesans), rzeźby (1794-1802, późny barok, M. I. Klahr) oraz prospekt organowy (1899, historyzm, firma Sauer z Frankfurtu nad Odrą).

Zabytek dostępny przez cały rok.

Oprac. Iwona Rybka-Ceglecka, OT NID we Wrocławiu, 27.06.2017 r.