Jest bardzo cenny ze względu na wartości historyczne, kulturowe, naukowe i artystyczne. To świadectwo lokalnej kultury duchowej i materialnej. O wartościach historycznych, kulturowych, naukowych i artystycznych także budynek bramny z reliktami budynku gotyckiego oraz późnobarokowa kostnica, reprezentatywna dla lokalnego budownictwa sakralnego z 2 poł. XVIII w. Drewniane krużganki to przykład ludowego budownictwa z elementami baroku.

Historia

Jedna z największych wsi Ziemi Kłodzkiej, wieś Krosnowice i tutejszy kościół wzmiankowane w 1326 r. Obecny, murowany → kościół par. pw. Św. Jakuba Apostoła wzniesiony zapewne w 1 poł. XIV w. i przy nim założony dzisiejszy, przykościelny cmentarz, zapewne pierwotnie obronny. W XV w. otoczony obecnym, kamiennym murem ze strzelnicami oraz z budynkiem bramnym z ostrołuczną bramą. Około 1560 r. kościół i cmentarz przejęte przez protestantów, a w 1623 r., oddane katolikom. W 4 ćw. XVII i w XVIII w. cmentarz zapewne ponownie urządzany, przebudowywany mur, ale w latach 30. XVIII w. ogrodzenie cmentarza niejednolite, w większości murowane ale też i w formie płotu. Wówczas też budynek bramny w formach z 4 ćw. XVII w., czworoboczny, jednokondygnacjowy, z ostrołucznym otworem, nakryty dachem płaskim z 4 kulami na rogach. Obok niego zbudowane do lat 30. XVIII w. kostnica, mniejsza niż obecna i kaplica. Oba budynki nakryte dachami namiotowymi. Po 1733 r. przebudowane kostnica i budynek bramny. Ten ostatni zwieńczony wysoką, pełną, gładką attyką wydzieloną gzymsami, podzieloną lizenami. Na attyce, nad lizenami ustawione figura (centralnie) i cztery kule na postumentach. Przejazd w obrębie budynku nakryty sklepieniem żaglastym z gurtami. Ostatecznie, w końcu XVIII w. cmentarz przekształcony w cmentarz z obejściem krużgankowym. Drewniane krużganki wykonane w 1794 r. przez Johanna Christopha Boese, reprezentatywne dla ludowego budownictwa drewnianego z elementami baroku. W obejściu urządzona droga krzyżowa, na murze montowane epitafia. W XIX w. bramę znajdującą się na osi kościoła zamknięto neogotyckim łukiem tudorowskim. Obejście krużgankowe, w tym mur remontowane w XIX w. i na pocz. XX w. Systematycznie zwiększana liczba przymurnych epitafiów. Obecnie w obejściu brak stacji drogi krzyżowej z końca XVIII w., a zachowane tylko epitafia. Przed murem cmentarza, od strony wsi ustawiony krucyfiks z 1809 r. W 2 poł. XX w. mur cmentarny i obejście remontowane. Przed 1993 r. pd. kaplica, przebudowana na dom przedpogrzebowy, a w latach 1993-2012 przebudowane pn.-zach. brama cmentarna i budynek bramny.

Opis

Kościół zbudowany na wzniesieniu, w sąsiedztwie dworu, w miejscu obronnym. Dookoła niego założony cmentarz na planie nieregularnego owalu. Otoczony wysokim kamiennym, tynkowanym murem. Wzdłuż jego przebiegu wzniesione drewniane krużganki. Złożone ze słupów (z brzuścami i przewiązkami) podtrzymującymi otwartą więźbę dachową obejścia, z dekoracyjnie podcinanej listwy pod okapem dachu oraz z ażurowej balustrady. Segmenty tej ostatniej wbudowane miedzy słupy. Balustrada o konstrukcji szkieletowej, z podwaliną, poręczą i z tralkami o barokowych formach, wycinanymi z desek. Posadzka obejścia z kamiennych płyt. W murze rozmieszczone budynek bramny, dwie bramy i furta. Do muru dobudowane kostnica i dom przedpogrzebowy. W pd. odcinku muru wbudowany czworoboczny budynek bramny z ostrołucznym otworem w elewacji frontowej obramowanym od wnętrza przejazdu kamiennymi ciosami. Nad otworem szeroki pas muru rozwiązany jako pełna attyka dzielona lizenami. Przejazd nakryty sklepieniem żaglastym. Przy budynku bramnym duża kostnica częściowo wbudowana w obejście, wzniesiona na planie prostokąta, nakryta spłaszczonym dachem namiotowym. Dalej, do linii muru dobudowany dom przedpogrzebowy zwrócony elewacją frontową ku obejściu. W pd.-zach. odcinku muru przebita brama o łuku pełnym, z węgarami ujętymi pojedynczymi, nieregularnymi ciosami i z kluczem.

Zabytek dostępny przez cały rok.

Oprac. Iwona Rybka-Ceglecka, OT NID we Wrocławiu, 03.08.2017r.