Wysoka sylweta świątyni stanowi dominantę architektoniczną i znaczeniową Kołaczyc.

Historia

Kołaczyce początkowo przynależały do parafii w Kleciach. W 1339 r. utworzono w Kołaczycach parafię. Obecny kościół został wzniesiony na miejscu starszej drewnianej świątyni (prawdopodobnie z pocz. XVII w.). Kościół zaprojektowany przez znanego przemyskiego architekta Stanisława Majerskiego powstał w latach 1903-1906. Witraże do kościoła zaprojektował Tadeusz Popiel, a wykonała wiedeńska firma Geyling. Projektu Popiela jest także płaskorzeźba Chrystusa Ukrzyżowanego na zewnętrznej ścianie prezbiterium, wykonana w pracowni Ferdynanda Majerskiego. Ten ostatni jest również autorem dwóch ołtarzy bocznych. W latach 1999-2002 trwał remont kościoła - m.in. wymiana pokrycia z dachówki na blachę miedzianą, remont elewacji.

Opis

Kościół zlokalizowany jest na południowy-wschód od Rynku w Kołaczycach. Owalny teren wokół kościoła został otoczony kamiennym murem. Kościół neogotycki, orientowany, jednonawowy, na planie krzyża łacińskiego. Nawa o niepełnych dwóch przęsłach (zachodnie to chór), poprzedzona przyziemiem wieży, flankowanym przez dwie klatki schodowe. Skrzyżowanie nawy i transeptu kwadratowe, a ramiona transeptu równe przęsłu nawy. Prezbiterium jednoprzęsłowe zakończone wieloboczną absydą. Prezbiterium flankowe kaplicą (od południa) i zakrystią z pomieszczeniem pomocniczym i przedsionkiem (od północy). Przedsionki umieszczone także od wsch. pomiędzy ramionami transeptu, a nawą. Bryła świątyni strzelista, dodatkowo podkreślona wysoką, smukłą wieżą, przekrytą ostrosłupowym hełmem. Kościół pseudobazylikowy. Nawa, transept oraz przęsło prezbiterium o jednakowej wysokości korony murów - przekryte zostały dwuspadowymi dachami. Na skrzyżowaniu nawy i transeptu smukła, wysoka sygnaturka. Niewiele niższe jest wieloboczne zakończenie prezbiterium przekryte dachem wielopołaciowym. Poniżej fryzu wieńczącego ściany przęsła prezbiterium rozpoczynają się pulpitowe połacie dachów przekrywających kaplicę od południa, a od północy zakrystię ze skarbcem. Nad niewielkimi przedsionkami daszki pulpitowe. Wielopołaciowy dach przekrywa przedsionek i pomieszczenie przy zakrystii. Kościół murowany z cegły, od wewnątrz otynkowany. Ściany zewnętrzne starannie opracowane w cegle z użyciem kamiennych detali. Elewacje na kamiennym cokole, w niektórych miejscach wyprowadzonym do poziomu okapów okiennych. Kościół oszkarpowany. Elewację frontową (zachodnią) tworzy wysoka wieża flankowana przez parę niższych półwieżyczek. Wieża trójkondygnacyjna, w dolnej kondygnacji czworoboczna z portalem zwieńczonym kamienną wimpergą. Pomiędzy pierwszą a drugą kondygnacją nadwieszone arkadki z tarczami herbowymi, ze schodkowym szczytem. Druga i trzecia kondygnacja ośmioboczna; narożniki wieży zaznaczone kamiennymi ciosami. Ostatnia kondygnacja zwieńczona większymi nadwieszonymi arkadkami ze schodkowym szczytem. Boczne wieżyczki o czworobocznych, wysokich kamiennych cokołach. Powyżej cokołów ośmioboczne, dekorowane kamiennymi ciosami na narożnikach i kamiennymi gzymsami. Elewacje boczne nawy ozdobione m.in. arkadkowym fryzem podokapowym z ceramiczną dekoracją floralną. Szczyty transeptu - trójkątne, krenelażowe, z blendami. Na narożach szczytów półkolumienki, a obok tarcze herbowe z Orłem i Pogonią. Podobnie rozwiązany szczyt kończący przęsło prezbiterium. W centrum wsch. elewacji prezbiterium wysoka, ślepa blenda z dużych rozmiarów Krucyfiksem (rzeźba autorstwa Tadeusza Popiela, wykonana w warsztacie Ferdynanda Majerskiego). Wnętrza głównych przestrzeni świątyni przekryte zostały sklepieniami ostrołukowymi na gurtach, o bogatym rysunku (gwiaździste, kryształowe), z żebrami spływającymi w służki. Chór murowany, trójarkadowy. Bogaty wystrój wnętrza tworzony jest w części z zabytków z poprzedniego kościoła (późnobarokowe ołtarze boczne z k. XVIII w., chrzcielnica z XVII w.), w część obiektów z czasów budowy (dwa neogotyckie ołtarze Ferdynanda Majerskiego, zapewne także z jego warsztatu ambona, stalle i inne elementy). Witraże projektu Tadeusza Popiela wykonała firma Geyling z Wiednia.

Dostęp do obiektu ograniczony. Obiekt dostępny z zewnątrz. Ewentualna możliwość zwiedzania po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

Oprac. Beata Kuman, 10.12.2014 r.