oraz faza z 3 ćw. XIX w. Kościół ma też wartości artystyczne, na które składają się dobre proporcje i wysoki poziom artystyczny wykonania detalu architektonicznego, polichromii wnętrza oraz jego wyposażenia.

Historia

Jaszkowa Górna to jedna z najstarszych wsi na terenie Ziemi Kłodzkiej. Wzmiankowana w 1324 r., a tutejszy kościół wymieniony w r. 1380. Obecny wzniesiony w XVI w., prawdopodobnie w 1558 r. Z tej zapewne fazy zachowany ostrołuczny łuk tęczowy. W latach ok. 1588-1623 kościół ewangelicki, po 1623 r. ponownie katolicki. Przebudowany i zbarokizowany w 1777 r., w stylu późnego baroku najbardziej czytelnego w architekturze wieży (uskokowe zwężenie trzonu, zaokrąglenie narożników, formy portalu, gzymsu koronującego, czaszy hełmu) i w architekturze nawy (spływy wolutowe, wykroje górnych okien, sklepienie kolebkowe z lunetami i gurtami, plafony na sklepieniu pod chórem muzycznym, wykrój balustradu chóru). Poza tym zastosowane rozwiązania obiegowe, uproszczone, wywodzące się ze schyłkowej fazy baroku wczesnego z pocz. XVIII w. (atektoniczność artykulacji wieży, podział ramowy, okna termalne). Chór muzyczny posadowiony na sklepieniu opartym na kolumnach, co w architekturze wiejskich kościołów Ziemi Kłodzkiej rozwiązaniem rzadkim. W 3 ćw. XIX w. kościół w Jaszkowej Górnej powiększony. Rozebrane dawne prezbiterium i wzniesione nowe, większe, połączone z pseudotranseptem, w rzeczywistości z dwiema przeciwległymi, przybudówkami m.in. z lożą patronacką i emporami. Taki sposób powiększania kościołów wprowadzony już w końcu XVIII w. jak np. w trakcie rozbudów kościołów w → Idzikowie (1794), czy w → Kudowie Zdroju-Czermnej (1783). W wersji najbardziej zbliżonej do tej z Jaszkowej Górnej zastosowany w przypadku kościołów w: → Ołdrzychowicach Kłodzkich (1867), → Piszkowicach (1866) i w Ludwikowicach (1881). Nowa część kościoła w Jaszkowej Górnej zbudowana w stylu uproszczonego neoklasycyzmu, z oknami we wgłębnych obramieniach stosowanych w architekturze Ziemi Kłodzkiej od lat 20. po 60. XIX w. włącznie. W 1910 r. kościół odnawiany i wówczas wykonana polichromia jego wnętrza, w stylu historyzmu. Kościół remontowany w 2 poł. XX w. oraz po r. 2012.

Opis

Kościół par. pw. Św. Mikołaja w Jaszkowej Górnej orientowany, murowany, tynkowany, jednowieżowy, jednonawowy, z wyodrębnionym prezbiterium zamkniętym spłaszczonym, łukiem, połączonym z pseudotranseptem. Prezbiterium i pseudotransept zwieńczone odrębnymi gzymsami, a elewacje nawy z podziałem ramowym i gzymsem koronującym. Najbogatszy wystrój wieży, złożony z pilastrów, gzymsów oraz z portalu. Portal kamienny, listwowy, z kluczem i datą 1777, zdobiony tablaturą. Obramiony wraz z nadświetlem tynkową listwą i ujęty skrajnie lizenami, nad którymi falisty, pasowy, tynkowy naczółek. Wnętrze prezbiterium zwieńczone profilowanym gzymsem, sklepiond. Ramiona pseudotranseptu otwarte ku prezbiterium łukami pełnymi, przedzielone na dwie kondygnacje drewnianymi stropami z sufitami. Stropy nad przyziemiem z podciągami podpartymi parami wąskich kolumn. Loża i empora na piętrach ramion pseudotranseptu ograniczone drewnianymi balustradami o podziale kwaterowym. Wnętrza prezbiterium i ramion pseudotranseptu zdobione polichromią architektoniczno-dekoracyjną, częściowo imitującą artykulację pionową i podział sklepienia prezbiterium. W przyłuczach arkad ramion pseudotranseptu postacie czterech Ewangelistów. Poza tym trzony lizen, podłucza arkad empor, ich balustrady, nisze okienne i sklepienie prezbiterium ozdobione wzorem dywanowym złożonym ze szlaków lub ozdobnych kompozycji roślinnych. Stropy w obrębie pseudotranseptu obramione bordiurami. Ściany nawy podzielone parami lizen wspierającymi odcinki gzymsu, na których posadowione sklepienie kolebkowe z lunetami i gurtami. W zach. część nawy wbudowany murowany chór muzyczny z pełną balustradą. Posadowiony na sklepieniu kolebkowym z lunetami zdobionym plafonami w profilowanych ramach. Wnętrze nawy dekorowane polichromią podobną jak w prezbiterium, podkreślającą rysunek sklepienia. Na ścianie tęczowej pasy wici roślinnej, palmety i plecionki. Stylizowanym ornamentem roślinnym ozdobiona balustrada chóru muzycznego. Wyposażenie kościoła złożone z ołtarza głównego (późny barok, koniec XVIII w., z ołtarzy bocznych (rokoko łączone z neoklasycyzmem, pocz. XIX w.), z ambony (historyzm z cechami neorenesansu, 1 poł. XIX w.), z prospektu organowego (neobarok, ok. poł. XIX w.) oraz z witraży (historyzm, pocz. XX w.).

Zabytek dostępny przez cały rok.

Oprac. Iwona Rybka-Ceglecka, OT NID we Wrocławiu,14.09.2017 r.