dość licznie zachowanych w województwie podkarpackim, wyróżniający się bardzo malowniczą bryłą pałacu.

Historia

Pałac w Gorajowicach (ob. część Jasła) powstał w latach 1846-1850 z inicjatywy Franciszka Trzecieskiego wg projektu Franciszka Marii Lanciego, być może na miejscu starszej siedziby, która istniała w Gorajowicach od pocz. XVII w. w formie murowanego dworu obronnego otoczonego fosą i wałem a później w klasycystycznego dworu. Staraniem Tadeusza Sroczyńskiego gorajowicki, neogotycki pałac został przebudowany w latach 1896-1901 wg projektu Tadeusza Stryjeńskiego. Przebudowa nadała pałacowi bardziej reprezentacyjny charakter, przebudowano wnętrza ozdabiając je sztukateriami, podwyższając dachy i wprowadzając dodatkowe elementy dekoracyjne w elewacjach. Budynek został splądrowany podczas I wojny światowej, jego okazałe i doskonale wyposażone wnętrza uległy całkowitemu zniszczeniu. W okresie międzywojennym odbudowano i częściowo wyposażono wnętrza. W 1944 r. majatek upaństwowiono, folwark zajął PGR, w pałacu mieściło się UB i Urząd Powiatowy. Od 1961 r. w pałacu ulokowano oddział wewnętrzny jasielskiego szpitala, później na terenie parku wybudowano nowy szpital, a po przeniesieniu oddziału szpitalnego w pałacu ulokowano szkołę pielęgniarską, obecnie mieści się tu Medyczna Szkoła Policealna. W końcu XVIII w. gorajowickiej rezydencji towarzyszył ogród geometryczny ulokowany na zachód od głównego budynku, później został on przekształcony w park o charakterze krajobrazowym.

Opis

Zespól pałacowo-parkowy położony jest w północno-wschodniej części miasta Jasła, po południowej stronie ul. Lwowskiej, będącej częścią trasy Jasło-Krosno.

Pałac wybudowano na rzucie zbliżonym do wydłużonego prostokąta o nieregularnym obrysie i zróżnicowanym układzie wnętrza. Bryła pałacu jest także bardzo zróżnicowana przestrzenie i co do wysokości, na fragmentach parterowa, piętrowa i wyższa, z dwoma wielobocznymi wieżami z krenelażem na machikułowym gzymsie wystającymi poza wielopołaciowe, w części łamane dachy. Ściany wymurowano z cegły, dach pokryto dachówką ceramiczną na stromych, dolnych połaciach oraz blachą na połaciach o mniejszym nachyleniu. Kompozycja elewacji jest bardzo bogata, składają się na nią prostokątne okna, niektóre zakończone od góry spłaszczonym łukiem, w kamiennych, profilowanych obramieniach, rozmieszczone na różnych poziomach i w różnym rytmie, a także wykusze, oszkarpowane ryzality, pinakle wieńczące szkarpy i dekorujące szczyty, liczne balkony i loggie, triady łuków koszowych, ozdobne balustrady, wsporniki i wydatne gzymsy. We wnętrzu, rozplanowanym nieregularnie i noszącym ślady rozbudowy i przebudowy zachowały się dekoracje stropów, część stolarki i piece.

Pałac otoczony jest częściowo zachowanym parkiem. Jego kompozycja, choć zniekształcona wtórnymi podziałami własnościowymi i wycinkami drzew, pozwala przypuszczać, iż zaprojektowano go w duchu angielskiego ogrodu krajobrazowego.

Dostęp do obiektu ograniczony. W pałacu mieści się Medyczna Szkoła Policealna.

Oprac. Barbara Potera, NID OT Rzeszów, 09.10.2014 r.