Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

cmentarz rzymskokatolicki - Zabytek.pl

cmentarz rzymskokatolicki


cmentarz rzymskokatolicki 1783 r. Jarosław

Adres
Jarosław

Lokalizacja
woj. podkarpackie, pow. jarosławski, gm. Jarosław (gm. miejska)

Zespół Starego Cmentarza w Jarosławiu składający się z cmentarza wraz nagrobkami, kaplicy, ogrodzenia z bramą jest jednym z najstarszych założeń kommemoratywnych na terenie województwa podkarpackiego, starszy do cmentarza Łyczakowskiego czy Powązkowskiego.

Charakteryzuje go bardzo liczna grupa cennych nagrobków m.in. z wiodących pracowni Krakowa i Lwowa przełomu XIX i XX wieku.

Historia

Cmentarz został założony pomiędzy 23 sierpnia a październikiem 1784 roku. W 1831 r. powstała kaplica cmentarna fundacji Franciszki Gneiser. Nekropolia została rozszerzona w kierunku zach. w l. 1845-1850. Początkowo był on zarządzany przez miejscową parafię, dopiero w 1877 r. Starostwo przekazało go pod zarząd miasta. W 1889 r. została wybudowana brama prowadząca na cmentarz. Ok. 1890 nastąpiło następne powiększenie cmentarza, tym razem w kierunku wsch. W następnych latach wykonano remont kaplicy i w części ogrodzono murem. Przepełniony cmentarz został zamknięty w 1906 r., następnie po czterech latach otwarty ponownie (nowy cmentarz został niewłaściwie zlokalizowany). Rok 1910 to kolejne prace przy kaplicy. Dopiero w 1937 dokończono ogrodzenie w postaci drucianej siatki oraz zaczęto tyczyć nowe ścieżki. W końcówce lat 60. XX w. część cmentarza podzielono na mniejsze kwatery.

Opis

Cmentarz zlokalizowany w zachodniej części miasta, skomunikowany z główną ulicą miasta (ul. Jana Pawła II) poprzez ul. Cmentarną, która również objęta jest ochroną. Powierzchnia cmentarza wraz z objętą ochroną ulicą Cmentarną wynosi ok. 3,6 ha. Nekropolia o obrysie wieloboku zbliżonym do prostokąta założonego na osi południowy-zachód - północny-wschód. Otoczony murowano-betonowym ogrodzeniem. Na jego teren prowadzi brama główna zlokalizowana w wsch. części pn. odcinka ogrodzenia oraz brama boczna usytuowana w pn. części odcinka wschodniego. Na osi bramy i prowadzącej do niej ul. Cmentarnej wybudowano kaplicę. Cmentarz posiada układ nieregularnej szachownicy, który nie jest wynikiem celowego zaprojektowania całości założenia. Jego teren porasta liczny starodrzew. Za kaplicą duża kwatera, na której zgromadzona duża liczba najcenniejszych nagrobków. W części zostały one przeniesione z innych rejonów cmentarza. Zasób sztuki sepulkralnej tworzą wybitne dzieła pracowni lwowskich takich rzeźbiarzy jak Antoni Schimser, Leopold Schimser, Julian Markowski, Paweł Eutele, Ludwik Tyrowicz, Henryk Perier, Ludwik Makolondra; krakowskich - Józef Kulesza, Fabian Hochstim, Edward Stehlik; czy przemyskich - Ferdynand Majerski.

Kaplica wybudowa została na osi zbliżonej do układu północ-południe, z elewacją frontową zwróconą na północ. Jest to budowla klasycystyczna, poprzedzona czterokolumnowym portykiem; jednoprzestrzenna, złożona na planie prostokąta o ściętych pd. narożnikach. Wymurowana z cegły i przekryta dachem dwuspadowym przechodzącym w wielopołaciowy. Nad całością góruje wysoka sygnaturka przekryta wypukło-wklęsłym hełmem. Elewacje artykułowane pilastrami i zwieńczone belkowaniem. Wnętrze jednoprzestrzenne, przekryte sklepieniem zwierciadlanym.

Brama składa się z centralnej bramy i dwóch bramek bocznych. Zostały wybudowane cztery murowane słupy. Dwa bramne wyższe (centralne) i dwa bramek (skrajne) niższe. Słupy dekorowane prostokątnymi płycinami przekryto namiotowymi daszkami. Dwuskrzydłowa brama i jednoskrzydłowe bramki są metalowe, kute i bogato dekorowane.

Ogrodzenie cmentarza nie posiada dekoracji architektonicznej. W części wybudowane jest z cegły, w części z betonu. Brak informacji, które z części ogrodzenia powstały przed II wojną światową, a które są współczesne.

Obiekt dostępny dla zwiedzających, możliwość zwiedzania po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

Oprac. Bartosz Podubny, OT NID w Rzeszowie, 09.10.2014 r.

Rodzaj: cmentarz rzymskokatolicki

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_18_CM.2220, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_18_CM.53164