Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

Duża Synagoga, ob. Liceum Sztuk Plastycznych - Zabytek.pl

Duża Synagoga, ob. Liceum Sztuk Plastycznych


synagoga 1810 - 1811 Jarosław

Adres
Jarosław, Opolska 12

Lokalizacja
woj. podkarpackie, pow. jarosławski, gm. Jarosław (gm. miejska)

Budynek Dużej Synagogi w Jarosławiu jest największym tego typu obiektem zachowanym na terenie województwa podkarpackiego.

Stanowi dominantę przestrzenno-znaczeniową tej części miasta oraz jest materialnym świadectwem bytności społeczności żydowskiej.

Historia

Najprawdopodobniej synagoga w Jarosławiu istniała już w 2 poł. XVII w. Obecna „Duża Synagoga” została wybudowana w l. 1810-1811 na miejscu starszej budowli. Obecny wygląd w dużej mierze zawdzięcza przebudowie przeprowadzonej w 1905 r., w ramach której dwukondygnacyjny babiniec znajdujący się od pn. strony został podwyższony do wysokości korpusu synagogi i całość przekryta wspólnym dachem. W czasie II w. św. budynek został zdewastowany przez okupanta. Po wojnie opuszczony popadał w ruinę. Już w 1954 r. synagoga miała zerwany dach, zniszczone sklepienia, schody, tynki. W 1962 r. zrujnowany budynek został przekazany Liceum Sztuk Plastycznych i w tym samym czasie rozpoczęto prace remontowe, adaptacyjne na cele szkoły, które zakończono w 1973 r. W tym czasie m.in. założono nowy dach z oknami w dolnej połaci, założono nowe stropy i ścianki działowe dzielące salę modlitewną. Rozebrano wejście do babińca lokalizowane wzdłuż pd.-zach. elewacji. Z przerwą budynek nadal służy szkole plastycznej m.in. jako galeria.

Opis

Duża Synagoga znajduje się ok. 100 m na zach. od jarosławskiego Rynku, ograniczona od pd.-wsch. ul. Opolską, od pd.-zach. pl. Bożnic, od pn.-zach. parkingiem przy ul. Ordynackiej, a od pn. „Małą synagogą” i od wsch. kamienicą Opolska 10. Budynek został wybudowany w stylistyce późnobarokowej, w większości zatartej przez późniejsze przebudowy. Założony na planie zbliżonym do kwadratu, obróconego o 45 względem stron świata. W pn. cz. znajdowała się kwadratowa sala modlitewna (obecnie przedzielona ściankami działowymi), otoczona od pd.-zach. i pd.-wsch. pomieszczeniami pomocniczymi. Obecnie główne wejście znajduje się w ścianie pd.-wsch., dodatkowe w ścianie pd.-zach. Synagoga jest dużych rozmiarów, zwartym, budynkiem z podpiwniczeniem, o zróżnicowanej liczbie kondygnacji, przekrytym dachem mansardowym w układzie namiotowym. Omawiany obiekt został wymurowany z cegły i obustronnie otynkowany. Piwnice przesklepiono kolebką, a w sali modlitewnej zastosowano sklepienie krzyżowe na gurtach wspartych na czterech filarach; pozostałe stropy żelbetowe. Elewacje synagogi o zaokrąglonych narożnikach i zwieńczone gzymsem koronującym. Elewacja frontowa (pd.-wsch.) pierwotnie ośmioosiowa, trzykondygnacyjna, gdzie dolna kondygnacja wydzielona gzymsem. Większość otworów okiennych w prostych opaskach z kluczem, charakterystyczne wyższe i półkoliście zakończone otwory w górnej kondygnacji. W pozostałych elewacjach otwory znajdują się w partii przyziemia i w górnej części elewacji - dużych rozmiarów półkoliście zakończone otwory okienne w kostkowych opaskach z kluczem. Osie otworów w elewacjach pn.-zach. i pn.-wsch. odpowiadające sali modlitewnej ramowane są przez zdwojone pilasty gierujące gzyms koronujący. Oprócz detalu architektonicznego sali modlitewnej (gzymsów, pilastrów) wyposażenie synagogi nie zachowało się.

Dostęp do zabytku ograniczony. Obiekt dostępny z zewnątrz, częściowo wewnątrz (galeria). Ewentualna możliwość zwiedzania po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

Oprac. Bartosz Podubny, OT NID w Rzeszowie, 10-07-2015 r.

Rodzaj: synagoga

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_18_BK.9927, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_18_BK.186600