Była to siedziba rycerska posadowiona w obrębie doliny Nysy Kłodzkiej.

Według informacji archiwalnych w 1282 r. był to zamek zamieszkały przez rycerza Alberta von Vincemericz. Dokumenty z XIV w. wzmiankują, że było to miejsce określane jako castrum Winthmeritz. W 1432 r. obiekt został zdobyty i zniszczony przez husytów. Średniowieczny gród zlokalizowany był w pobliżu historycznego traktu wiodącego po zachodniej stronie Nysy Kłodzkiej z Nysy przez Grodków do Brzegu, i dalej na północ. Relikt ten, zlokalizowany w dawnym obszarze tzw. Przesieki Śląskiej, mając czytelną formę terenową, jest ważnym elementem krajobrazu kulturowo-przyrodniczego grodkowskiego regionu dorzecza Nysy Kłodzkiej, wzbogacającym naszą wiedzę o średniowiecznym osadnictwie, jego zasięgu i szczególnym charakterze strażniczo-obronnym.

Historia

Grodzisko/zamczysko znane jest archeologom i lokalnym historykom od końca XIX wieku. Wówczas rozpoznanie obiektu wykonał O. Vug i określił go jako das alte Schlossauf den Winzenberger Wiesen. Na mapie z 1885 r. w obszarze pól miejsce opisano Burghügel K.D. (niem.). Grodzisko było wielokrotnie rozpoznawane przed 1945 r. przez archeologów i amatorów niemieckich (m.in. M. Hellmicha, R. Schindlera) oraz później polskich (J. Kaźmierczyka, K. Macewicza). Przeprowadzili oni badania powierzchniowe oraz sondażowe w 1960 r., odkrywając nawarstwienia kulturowe i ruchome zabytki archeologiczne. Wykonali oni dokumentację opisową i fotograficzną obiektu. W 2006 r. w ramach badań Archeologicznego Zdjęcia Polski powierzchniową penetrację obiektu przeprowadził zespół pod kierunkiem Ewy Matuszczyk z Muzeum Śląska Opolskiego w Opolu. W wyniku tych badań archeolodzy określili chronologię grodziska na okres średniowieczny (2 poł. XIII w., XIV-XVI w.).

Opis

Lokalizacja. Grodzisko/zamczysko położone jest w niegdyś podmokłej dolinie, w obszarze zalewowym i starorzeczy Nysy Kłodzkiej, pomiędzy korytem Nysy Kłodzkiej a potokiem Młynówka, około 150 m na zachód od koryta Nysy Kłodzkiej, około 1400 m na północny-wschód od zabudowań dawnego młyna. W północnej części działki gruntowej nr 54.

Charakterystyka. Grodzisko stożkowate zlokalizowane w obszarze rozlewisk i mokradeł było w wiekach funkcjonowania obiektem trudno dostępnym. Założone zostało na planie zbliżonym do prostokąta o zaokrąglonych narożach. Kopiec ma wymiary u podstawy około 45x50 m, a u góry około 30x35 m, jego wysokość wynosi około 1-1,5 m. Nasyp otoczony był pierwotnie fortyfikacjami: fosą i wałem. Obecnie elementy te są rozorane. Fosa widoczna jako minimalne wgłębienie otaczające kopiec, od strony północnej i wschodniej jest podmokła. Wokół grodziska, w rozoranym pasie o szerokości około 15-20 m widoczne są liczne fragmenty cegieł palcówek, grudy polepy, kamienie oraz fragmenty ceramiki. Od strony wschodniej obiektu na obrazie LIDAR widoczna jest przestrzeń, która mogła być forma niewielkiego podzamcza oraz przebieg fortyfikacji. Całkowite wymiary obiektu mogły wynosić około 70 x 70 m, a jego ogólna powierzchnia około 0,5 ha. Należy przypuszczać, że grodzisko położone w pobliżu koryta Nysy Kłodzkiej było wielokrotnie zalewane powodzią, a jego południowa i wschodnia część niszczona erozją rzeczną.

O. Vug zarejestrował istnienie fragmentów muru widocznych nad poziomem nasypu. W 1 poł. XX w. archeolodzy niemieccy (m.in. Martin Hellmich, R. Schindlera i G. Raschke) przeprowadzili rozpoznanie powierzchniowe obiektu znajdując liczne fragmenty naczyń, które zostały złożone w Muzeum w Nysie. Badania powierzchniowe i sondażowe przeprowadzono w 1960 r. W warstwie kulturowej o miąższości około 80 cm, która składała się z próchnicy, grudek zaprawy wapiennej oraz gruzu ceglanego odkryto liczne fragmenty cegieł palcówek. W warstwie tej znaleziono kilkadziesiąt fragmentów ceramiki, kawałki kości zwierzęcych, fragmenty cegieł palcówek, grudy polepy i kamienie. Badacze określili, że na majdanie stała budowla ceglano-kamienna, która mogła zostać zniszczona pożarami. W 2006 r. w ramach badań Archeologicznego Zdjęcia Polski potwierdzono formę terenową tego grodziska. Podczas inspekcji wiosną 2021 r. Krzysztof Spychała (OT NID Opole) stwierdził, że obiekt zachowany jest słabo, na majdanie widoczne są ślady współczesnych wkopów rabunkowych oraz liczne nory zwierzęce, a części północno-wschodniej gruzowisko cegieł palcówek. Wokół nasypu porośniętego drzewami i gęstymi krzewami, czytelnie rysuje się rozorany relikt fosy i być może wału, z kawałkami cegieł, grudami polepy i fragmentami ceramiki. Obiekt słabo rozpoznany archeologicznie. W 2015 r. wykonano plan warstwicowy grodziska.

Dostępność. Teren ogólnie dostępny. Grodzisko położone jest po zachodniej stronie Nysy Kłodzkiej. Relikt czytelnie rysuje się w krajobrazie pól jako kępa drzew i krzewów porastająca kopiec. Wiosną na obiekcie kwitnie czosnek niedźwiedzi. Dojście drogą gruntową około 2 km od zabudowań dawnego młyna, wzdłuż koryta Nysy Kłodzkiej, koło śluzy. Obiekt służy jako ostoja dla zwierząt.

Oprac. Krzysztof Spychała, NID OT Opole, 23.07.2021 r.