Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół parafialny pw. św. Marii Magdaleny - Zabytek.pl

kościół parafialny pw. św. Marii Magdaleny


kościół 1341 r. Gorzanów

Adres
Gorzanów

Lokalizacja
woj. dolnośląskie, pow. kłodzki, gm. Bystrzyca Kłodzka - obszar wiejski

Kościół w Gorzanowie należy zaliczyć do cenniejszych przykładów wczesnobarokowej architektury sakralnej Czech, Moraw i ziemi kłodzkiej.

To jeden z pierwszych zbarokizowanych kościołów na terenie ziemi kłodzkiej, unikatowy ze względu na ogólną koncepcję architektoniczną i istnienie wczesnobarokowych sztukaterii o wybitnej wartości artystycznej. Sztukaterie te są porównywalne pod względem bogactwa i form ze sztukateriami pałacu w Gorzanowie, groty w parku pałacowym i kaplicy św. Barbary przy gorzanowskim kościele. Wszystkie te sztukaterie są jednorodne, stylistycznie jednolite, wykonane przez artystów z jednego środowiska twórczego.

Historia

Kościół w Gorzanowie wzmiankowany był po raz pierwszy w roku 1341. Obecny został zbudowany w okresie gotyku. Od 1564 r. był użytkowany przez protestantów, a po 1624 r. ponownie przez katolików. Przed 1658 r. kościół ten został przebudowany, zapewne na zlecenie hrabiego von Herbersteina, który udostępnił budowniczych i sztukatorów czynnych przy przebudowie → pałacu w Gorzanowie. Przebudowa kościoła została przeprowadzona w stylu wczesnego baroku północnowłoskiej proweniencji, przez Lorenza Nicella lub Jacopo Carove, związanych z praskim przedsiębiorstwem budowlanym Carla Lurago. Ponadto przy budowie czynni byli także budowniczowie, kamieniarze, rzeźbiarze i sztukatorzy pracujący wcześniej w Náchodzie w Czechach: Baptista Spinetti, Biaggo Verde, Domenico Rossi, Andrea Cyrus i Carlo Serena. Został zachowany dawny układ przestrzenny kościoła, i niewykluczone, że już zapewne wówczas powiększono wnętrze kościoła o dwie boczne kaplice - św. Józefa i św. Rodziny (św. Anny), choć może zbudowano je dopiero w 1708 roku. W każdym razie w latach 1646-1858 ujednolicono bryłę kościoła przez wciągnięcie przypór prezbiterium w lico muru oraz wieży w korpus, przez nadanie odpowiedniej wysokości przybudówce z zakrystią i lożą patronacką i nakrycie korpusu kościoła jednym dachem. Ponadto po raz pierwszy w architekturze ziemi kłodzkiej połączono fasadę wieżową i bezwieżową z charakterystycznym szczytem wolutowym, na wzór fasady kościoła Il Gesu w Rzymie (1568-1584). Na wzorach z budownictwa świeckiego wykonano nowy wystrój elewacji. Nad nawą założono pozorne, drewniane, spłaszczone sklepienie kolebkowe upodobnione do nieckowego. Wbudowano w nawę drewniany, głęboki chór muzyczny o formach architektonicznych, z wklęśle zarysowaną partią czołową. Gotyckie sklepienie prezbiterium, górne partie ścian, sklepienia nawy i kaplic, wnętrza baptysterium, loży patronackiej oraz w klatek schodowych ozdobiono bogatą dekoracją sztukatorską w stylu wczesnego baroku na bazie północnowłoskiego manieryzmu. W 1676 r. podwyższono wieżę kościelną. Jej hełm odbudowano w 1681 roku. W 2. poł. XVIII w. (?) wykonano bardzo skromny portal. Kościół remontowano w XIX wieku.

Opis

Pierwotnie inkastelowany kościół parafialny pw. św. Marii Magdaleny zlokalizowany jest w pn. części wsi, niedaleko zespołu pałacowego, na terenie cmentarza otoczonego murem z → kaplicami św. Barbary, Franciszka Ksawerego i Memento Mori oraz z dwoma wczesnobarokowymi budynkami bramnymi z ok. poł. XVII wieku. Jednonawowy kościół ma nieznacznie wyodrębnione prezbiterium zamknięte trójbocznie, nakryte gotyckim sklepieniem krzyżowo-żebrowym. Nawa z pozornym, spłaszczonym sklepieniem kolebkowym otwiera się poprzez pary arkad ku bocznym kaplicom ze sklepieniami zwierciadlanymi. W zach. części nawy znajduje się głęboki, drewniany chór muzyczny oparty na toskańskich, drewnianych kolumnach, zabezpieczony zaślepioną, tralkową balustradą. Nawa poprzedzona jest wieżą flankowaną w przyziemiu przez baptysterium i klatkę schodową na chór muzyczny. Korpus kościoła nakryty jest jednym dachem. Przy prezbiterium wznosi się przybudówka z zakrystią i lożą patronacką. Elewacje kościoła rozczłonkowane są artykulacją złożoną z pilastrów wielkiego porządku, belkowania i dekoracji ornamentalnej: kartuszy i zawieszonych na wstęgach festonów, girland oraz draperii. Dodatkowo fasada została zwieńczona szczytem wolutowym zachodzącym na elewację wieży, której górne kondygnacje ożywiono ślepymi oknami w formie czworolistnych płycin i tralkowymi balustradami. Wieża nakryta jest spłaszczonym, baniastym hełmem z latarnią. Wnętrza kościoła ozdobione są bogatymi, wczesnobarokowymi sztukateriami: kartuszami m.in. heraldycznymi, maszkaronami, wicią akantu, bukietami i girlandami zawieszonymi na wstęgach, draperiami, motywami muszlowymi, puttami i hermami. Żebra gotyckiego sklepienia prezbiterium ukryto w wałkach z liści laurowych, a wsporniki - w konsolach stylizowanych na kapitele kolumn. Wyposażenie kościoła stanowią późnobarokowy ołtarz główny z lat 1770-1780 przypisywany Michaelowi Ignatzowi Klahrowi, dwa ołtarze boczne w późnobarokowych ramach, ambona z polichromowanymi figurami oraz witraże z końca XIX wieku.

Zabytek dostępny przez cały rok, możliwość zwiedzania wnętrza po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

Oprac. Iwona Rybka-Ceglecka, OT NID we Wrocławiu, 26.06.2015 r.

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  kamienne

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_02_BK.75905, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.79821