Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

zespół budynków straży pożarnej - Zabytek.pl

zespół budynków straży pożarnej


budynek użyteczności publicznej przełom XIX/XX w. Gliwice

Adres
Gliwice, Wrocławska 1

Lokalizacja
woj. śląskie, pow. Gliwice, gm. Gliwice

Zespół budynków Straży Pożarnej stanowi ciekawy przykład architektury eklektycznej (z elementami neogotyku) w Gliwicach.

Wyróżnia się on wysokimi walorami artystycznymi wykazującymi się zróżnicowaną bryłą oraz bogatymi motywami dekoracyjnymi.

Historia

Zespół obiektów Straży Pożarnej został wzniesiony na przełomie XIX i XX w. Ich projekt został wykonany przez Adaberta Kelma, który wówczas pełnił funkcję radcy budowalnego. W pierwszej kolejności zostały wzniesione budynki w narożniku obecnych ulic Wrocławskiej i Banacha. Kolejne budynki wznoszono na początku XX w. według projektu Wilhelma Adaberta Otto Kranza (także radcy budowalnego Gliwic). Następnie, w latach 60-tych XX w., nadbudowano od strony dziedzińca element łączący (tzw. łącznik) oraz zamurowano bramy od strony ul. Wrocławskiej. Ponadto wówczas wnętrzu nadano współczesny wystrój. W 2014 r. przeszedł pierwszy, gruntowny remont od momentu jego wzniesienia. Ówczesne prace obejmowały przede wszystkim partie elewacji, które zostały oczyszczone, uzupełniono ubytki i odnowiono tynki.

Opis

Poszczególne obiekty stanowią zespół na planie zbliżonym do litery „L”. Bryła jest rozczłonkowana złożona z dwóch skrzydeł, na których przecięciu znajduje się wieża. Obiekty stanowiące zespół są jedno i dwukondygnacyjne nakryte cztero lub dwuspadowymi dachami pokrytymi dachówką. Elewacje wykonane są z cegły klinkierowej, a poszczególne dekoracje z cegły profilowanej, szkliwionej oraz elementów tynkowanych. Elewacja frontowa (płn.-zach.) jest 14-osiowa i składa się z trzech części. Pierwszy z nich jest czteroosiowy, dwukondygnacyjny z centralnym, płaskim ryzalitem. Otwory okienne i drzwiowy (umieszczony w przyziemiu ryzalitu) są zamknięte łukiem odcinkowym. Z kolei okna umieszczone w drugiej kondygnacji ryzalitu są zdwojone. Ryzalit zakończony jest formą schodkową. Jego okna umieszczone są w ostrołucznych wnękach, ujęte są obramieniem o formie maswerku. W partii szczytowej ryzalitu znajdują się po bokach okna ostrołuczne blendy. Pomiędzy poszczególnymi osiami oraz w narożach ryzalitu umieszczono lizeny. Środkowy obiekt stanowi tzw. łącznik. Jest on parterowy i 5-osiowy. W jego części parterowej umieszczono pseudobramy wjazdowe zamknięte łukiem ostrym. W jego skrajnych osiach zostały umieszczone pseudoryzality o schodkowym zwieńczeniu. Segment znajdujący się od strony zachodniej jest 5-osiowy. W piątej osi umieszczono pseudoryzalit o schodkowym zakończeniu. W partii przyziemia znajdują się otwory bramne zamknięte łukiem ostrym obejmujące cztery osie. Pierwsza kondygnacja od części parterowej oddzielona jest gzymsem i fryzem. We wschodnim narożu umieszczono sterczynkę nakrytą namiotowym daszkiem Ryzalit znajdujący się na piątej osi jest zakończony schodkowo zakończony blankami. Fasada zachodnia skrzydła północnego jest pięcioosiowa. Poszczególne elewacje wyznaczone są przez prostokątne blendy. Partia przyziemia od pierwszej kondygnacji jest oddzielona gzymsem oraz dekoracyjnym fryzem. Całość wieńczy gzyms kordonowy oraz fryz. Elewacja zachodnia skrzydła wschodniego jest 12-osiowa z czego dziesięć osi obejmuje budynek główny, a dwie wozownię. Budynek główny jest dwukondygnacyjny, z użytkowym poddaszem. Na drugiej osi znajduje się pseudoryzalit o zwieńczeniu schodkowym. W pierwszej osi umieszczono otwór wejściowy poprzedzony schodami. Poszczególne otwory okienne zakończone są łukiem odcinkowym. Okna na drugiej kondygnacji zostały umieszczone w ostrołukowych płycinach. W części poddasza znajdują się niewielkie otwory okienne zamknięte ostrołucznie. Budynek wozowni jest parterowy z pseudoryzalitem zwieńczonym trójkątnym szczytem. W części przyziemia znajdują się prostokątne otwory bramne. Elewacja wschodnia skrzydła wschodniego jest 17-osiowa i dwusegmentowa. Dziesięć osi obejmuje budynek byłej wozowni. Fasada jest parterowa, na siódmej osi znajduje się pseudoryzalit zwieńczony schodkowo. W przyziemiu ryzalitu znajduje się ostrołukowa blenda znajdująca się w ostrołucznej wnęce. Jego szczyt jest dekorowany motywem złożonym z ostrołukowych płycin. W jego narożach oraz pomiędzy blendami znajdują się ceglany lizeny. Część skrajna jest dwukondygnacyjna z użytkowym poddaszem. Pierwsze dwie osi obejmuje pseudoryzalit zwieńczony schodkowo.

Obiekt dostępny z zewnątrz.

oprac. Sabina Rotowska-Śpiewak, OT NID w Katowicach, 18-08-2017 r.

Rodzaj: budynek użyteczności publicznej

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_24_ZE.29105, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_24_ZE.26627