Powstała w okresie intensywnej zabudowy północnej części śródmieścia miasta. 

Historia

Kamienicę wzniesiono w latach 1904-1905 r. na zlecenie restauratora Wilhelma Struziny i jego żony Florentine, z przeznaczeniem na kamienicę czynszową z pomieszczeniami usługowymi w przyziemiu. Autorem projektu byli architekt Eugen Walter i budowniczy Franz Sotzik. Pierwotny projekt wystroju elewacji w trakcie budowy lub tuż przed realizacją uległ zmianie, finalnie elewacja otrzymała eklektyczny charakter, na który składa się uproszczony neogotycki i neoromański detal z kształtek ceramicznych. W przyziemiu kamienicy urządzono należącą do właściciela restaurację „Wilhelm”, połączoną z szynkiem, salą bilardową oraz pokojami gościnnymi dostępnymi z klatki schodowej. Wyższe partie przeznaczono na mieszkania o podwyższonym standardzie, w partii poddasza urządzono garsoniery. W 1924 r. kolejny właściciel kamienicy, Josef Stambula, zlecił architektowi Augustowi Hammerlingowi przekształcenie zachodniej części przyziemia na oddzielny szynk. Zmiany polegały na wyburzeniu wewnętrznych ścian dawnego mieszkania z pokojami gościnnymi i wzmocnieniu stropów, przekształceniu witryny wschodniej na otwór wejściowy, budowie parterowego ryzalitu z toaletami od strony podwórza, a w 1925 r. na wykonaniu nowej kanalizacji. W związku z planem przystosowania piwnic na destylarnię oraz zaplecze magazynowe restauracji i szynku, dobudowano dodatkowe schody prowadzące z szynku do piwnicy oraz wymieniono istniejące stropy odcinkowe nad piwnicą na stropy płytowe na dźwigarach. W 1929 r. przebito dodatkowy otwór wejściowy z podwórza do pomieszczeń w części restauracyjnej. Po wojnie budynek stał się własnością komunalną. Zmiany, które zaszły od tego czasu polegają przede wszystkim na zmianie układu wnętrz. Kompozycja i wystrój elewacji nie uległy znaczącym przekształceniom, usunięto jedynie historyczną latarnię wieńczącą hełm wykusza i okrągłe lukarny w połaciach hełmu, ponadto wymieniono historyczną stolarkę okienną z witrażowym nadślemieniem oraz zewnętrzną stolarkę drzwiową, częściowo przemurowano otwory witrynowe od dołu. W okresie powojennym w niewielkim stopniu przekształcono kompozycję obu elewacji tylnych, zamurowując część otworów okiennych i drzwiowych w elewacji północnej, a obie elewacje wraz z krótką przybudówką z lat 20 XX w. otynkowano. Przypuszczalnie, w tym czasie wybudowano narożne schody wejściowe i schody do piwnicy. Po 2001 r. wymieniono pokrycie dachowe na analogiczne. W 2013 r. elewacje frontowe poddano pracom remontowo-konserwatorskim.

Opis

Budynek usytuowany jest w północnej części śródmieścia Bytomia, na narożnej działce u zbiegu ulic Mickiewicza i Orląt Lwowskich, w zabudowie zwartej. Składa się z dwóch skrzydeł, tj. północnego skierowanego elewacją frontową w stronę ul. Mickiewicza i zachodniego od strony ul. Orląt Lwowskich. Od północnego zachodu mieści się niewielkie, niezabudowane podwórze, dostępne z klatek schodowych i przejazdu bramnego w skrzydle zachodnim. 

Kamienica jest obiektem murowanym z cegły i kamienia (piwnice), licowanym cegłą klinkierową z użyciem kształtek i cegły glazurowanej, otynkowanym od strony podwórza, rozplanowanym na rzucie litery „L” z prostokątnym wykuszem w narożniku i z dwoma nieznacznie wysuniętymi przed lico ryzalitami od strony podwórza oraz prostokątną dobudówką przylegającą od tyłu do skrzydła północnego. Obiekt składa z dwóch trzypiętrowych, podpiwniczonych skrzydeł, z pozornymi ryzalitami od frontu zwieńczonymi schodkowymi szczytami, w narożu z czterokondygnacyjnym wykuszem wspartym na kroksztynach i zwieńczonym czworobocznym baniastym hełmem ze sterczyną, od podwórza z dwoma czterokondygnacyjnymi ryzalitami. Budynek nakryty jest dachem mansardowym z prostokątnymi lukarnami, krytymi dachami pulpitowymi i siodłowymi, nad ryzalitami tylnymi dachami pulpitowymi. Elewacja frontowa skrzydła zachodniego jest czterokondygnacyjna, siedmioosiowa (otwory w partii przyziemia nie pokrywają się z lokalizacją otworów w wyższych partiach), symetryczna, z pięciokondygnacyjnymi pozornymi ryzalitami zwieńczonymi szczytowo. Artykulacja elewacji w partii przyziemia składa się z dużych, zamkniętych odcinkowo, zróżnicowanych pod względem wielkości otworów witryn oraz otworu wejściowego i bramnego. Podziały horyzontalne elewacji podkreśla niski cokół, ciągły kostkowy ceglany fryz i gzyms kordonowy w formie pulpitowego daszku nakrytego szkliwionymi zielonymi płytkami, odcinkowe pasy ciemnej cegły rozmieszczone w kilku strefach lica elewacji oraz gzyms wieńczący, złożony z pasa ostrołukowych tynkowanych blend oraz ornamentu ząbkowego. Podział elewacji powyżej gzymsu kordonowego odbywa się za pomocą zróżnicowanych co do wielkości otworów okiennych, osadzonych w różnorodnie rozwiązanych wnękach, zamkniętych trójliściem lub koszowo. Wnęki zdobione są odmiennym w zależności od kondygnacji i osi detalem. Elewacje wykusza są czterokondygnacyjne, jednoosiowe, rozwiązane i opracowanie analogiczne jak elewacja południowa. Elewacja naroża budynku w strefie przyziemia mieści otwór wejściowy ujęty kroksztynami wykusza. W partii wykusza na każdej kondygnacji mieszczą się otwory okienne o zróżnicowanej wielkości. W zwieńczeniu elewacji wykusza znajduje się zegar. Elewacja frontowa skrzydła północnego jest czterokondygnacyjna, czteroosiowa, zamknięta od północy pięciokondygnacyjnym, pozornym ryzalitem zwieńczonym szczytem. W pasie przyziemia usytuowano nieznacznie zróżnicowane pod względem szerokości otwory witryn oraz otwory drzwiowe. Powyżej kondygnacje rozwiązano analogicznie jak w elewacji frontowej skrzydła zachodniego. Elewacja tylna skrzydła zachodniego jest otynkowana, czterokondygnacyjna, wieloosiowa z wyodrębnionym cokołem i zwieńczeniem w formie gzymsu oraz pięciokondygnacyjnym ryzalitem na osi. Elewacja tylna skrzydła północnego jest czterokondygnacyjna, z wyodrębnionym cokołem i zwieńczeniem w formie gzymsu trójosiowa z pięciokondygnacyjnym jednoosiowym ryzalitem, w którym zlokalizowano otwór drzwiowy. 

Układ wnętrz w partii pomieszczeń usługowych przyziemia jest znacząco przekształcony. Na wyższych kondygnacjach układ wnętrz jest stosunkowo dobrze zachowany. We wnętrzu w niewielkim stopniu zachował się oryginalny wystrój i wyposażenie, m.in. lastrykowe posadzki, sztukatorskie dekoracje sufitów, faset oraz ścian, secesyjny piec kaflowy, dwubiegowe schody z secesyjną balustradą. 

Obiekt dostępny wyłącznie z zewnątrz.

Oprac. Dorota Bajowska, NID Pracownia Terenowa w Katowicach, 11.2020 r.