Jest ważnym materialnym źródłem pomnażającym naszą wiedzę o pradziejach Ziemi Brzeskiej.

Usytuowanie i opis

Obiekt zlokalizowany jest na gruntach przy krawędzi terasy Odry, około 300 m na południowy - zachód od kanału Odra i mostu pontonowego, po południowej stronie szosy z Kruszyny do Brzegu. Stanowisko prawdopodobnie zostało w dużej części zniszczone eksploatacją kruszywa oraz zabudową. Obecnie teren nieużytku porośnięty drzewami i krzakami. Być może w czasach starożytnych i w średniowieczu w/w droga była duktem, którym prowadził szlak handlowy po południowej stronie Odry, od Opola przez grodzisko Wronów - Zawadno do Brzegu i dalej do Wrocławia, przez obszar, który wówczas porośnięty był lasem.

Osada wielokulturowa położona jest na polach ornych rozciągających się na lekko wyniesionej piaszczysto-żwirowej terasie starorzecza Odry, na działkach gruntowych nr 475/2-4, nr 509/2 i sąsiednich. Obecnie jest to w większości obszar nieużytku po wybierzysku porośnięty drzewami i krzewami oraz zabudowany. Teren ten został zniszczony eksploatacją kruszywa. W obszarze stanowiska odkryto ślady osadnictwa neolitycznego oraz ludności kultury łużyckiej. Natomiast osada użytkowana była głównie przez ludność kultury przeworskiej w późnym okresie rzymskim (III-IV w. n.e.). Być może relikty pradziejowych jam osadniczych zalegają jeszcze pod warstwą humusu. Artefakty archeologiczne zostały odkryte na powierzchni ówczesnych pól.

Historia

Stanowisko zostało odkryte w latach 30-tych XX wieku. badacze niemieccy znaleźli wyroby krzemienne datowane na młodszą epokę kamienia (neolit) oraz fragmenty ceramiki kultury łużyckiej. Stanowisko zarejestrowano jako Pawłów nr 1. Zabytki z tych badań zaginęły. Podczas kontroli konserwatorskiej wybierzyska w 1962 r. stwierdzono, że eksploatacja kruszywa niszczy stanowisko. Badania ratownicze przeprowadził dr Stanisław Pazda z Katedry Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego. W 1987 r. prospekcję powierzchniową (badania systemem Archeologicznego Zdjęcia Polski) wykonał Piotr Kubów z Muzeum Piastów Śląskich w Brzegu. 

Stan i wyniki badań

Stanowisko archeologiczne – osada wielokulturowa, było wielokrotnie badane powierzchniowo oraz sondażowo. W latach 30-tych XX w. odkryli je badacze niemieccy. Według informacji archiwalnych znaleźli oni zabytki krzemienne datowane na neolit oraz fragmenty naczyń glinianych związanych z kulturą łużycką. Stanowisko zarejestrowano wówczas jako Pawłów nr 1. Zabytki z tych badań zaginęły.

W 1962 r. w ramach inspekcji konserwatorskiej K. Macewicz stwierdził niszczenie stanowiska przez eksploatację kruszywa. Jesienią 1962 r. S. Pazda przeprowadził badania ratownicze osady rejestrując warstwę kulturową oraz odkrywając kopulasty piec garncarski i fragmenty ceramiki kultury przeworskiej, w tym siwej, datowanych na późny okres rzymski. W 1987 r. w ramach badań Archeologicznego Zdjęcia Polski powierzchniową penetrację pól przeprowadził P. Kubów. Na dostępnych polach nie znalazł on zabytków archeologicznych. Wydaje się, że stanowisko zostało w dużej części zniszczone eksploatacją kruszywa, obecnie obszar jest nieużytkiem porośnięty drzewami oraz zabudowany.

Stanowisko położone jest na gruntach prywatnych. Teren ogólnie dostępny.

Oprac. Krzysztof Spychała, NID OT Opole, 16.07.2019 r.