Stanowi cenne źródło do poznania obrządku pogrzebowego z okresu wczesnego średniowiecza.

Usytuowanie i opis

Cmentarzysko kurhanowe znajduje się  na terenie lasu Państwowego Gospodarstwa Leśnego, wchodzącego w sklad Lasów Państwowych Nadleśnictwa Chełm, około 1,5 km na północny zachód od zabudowań Nadleśnictwa Pobołowice. Jest położone w obrębie uroczyska „Haliczany“, w dolinie bezimiennego cieku – dopływu rzeki  Udal, której koryto znajduje się ok. 800 m na północ od stanowiska. Leży  przy szosie Chełm-Hrubieszów, która przecina stanowisko. 

Opis stanowiska: Cmentarzysko liczy 25 ziemnych kopców o różnym stanie zachowania. Dobrze czytelnych w terenie jest 21 mogił,  przy czym  19 z nich znajduje się w głównym skupisku na południe od szosy Chełm-Hrubieszów, pozostałe po północnej stronie drogi. Południową część stanowiska przecina droga leśna, przebiegająca równolegle do szosy. Odległości pomiędzy poszczególnymi kopcami nie przekraczają 50 m. Stan zachowania mogił jest zróżnicowany. Średnice wahają się od 8 do 15 m, wysokości względne od 1 m do 1,5-1,8 m. Na terenie cmentarzyska nie zarejestrowano zabytków ruchomych. Stan zachowania większości kopców jest dobry, jeden kurhan jest zniszczony wkopem centralnym, trzy kopce zniszczeniem przez drogę leśną.

Historia

Pierwsze ogólne informacje na temat cmentarzysk kurhanowych w lesie Nadleśnictwa Pobołowice ( w tym stanowiska nr 2) odnotował Stanisław Skibiński na początku lat 60. XX wieku. W wyniku pozytywnej kwerendy Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, cmentarzysko zostało w 1961 r. uznane za zabytek a następnie wpisane do rejestru zabytków woj. lubelskiego. Od tego czasu stan zabytku nie uległ poważnym zmianom. Jest nieznacznie zniszczony przez korzenie drzew i krzewów, które porastają powierzchnię kurhanów oraz drogę leśną. Prawdopodobnie część kopców została zniszczona przez użytkowanie dawnego traktu, a obecnie szosy z Chełma do Hrubieszowa. 

Stan i wyniki badań archeologicznych

Badania powierzchniowe w ramach Archeologicznego Zdjęcia Polski wykonał w 1986 roku Andrzej Kokowski. Badacz  nie odnotował ilości kopców na cmentarzysku, podał natomiast informację o niszczeniu 3  kopców przez drogę leśną.

Na cmentarzysku archeologiczne badania wykopaliskowe  prowadził Andrzej Kutyłowski w 1969 r. Przebadał jeden niszczony drogą leśną kurhan o wysokości 1,20 m i średnicy w zachowanej części, 7,50 m.  W wyniku badań zarejestrował warstwę ciałopalenia  o miąższości 15-20 cm, zalegającej  nieco poniżej podstawy kurhanu, na głębokości 130 cm od wierzchołka koca. Na tej samej głębokości odsłonięto krąg o szerokości ok. 30 cm i średnicy 6 m, składający się z niewielkich kamieni i drobnych odłupków krzemiennych. Nie zarejestrowano w trakcie badań datujących zabytków w postaci np. naczyń glinianych. Jednak sama forma pochowku wskazuje na analogie z innymi cmentarzyskami ciałopalnymi, których chronologię określa się na wczesne średniowiecze.

Zabytek dostępny dla zwiedzających.

Oprac. Ewa Prusicka, OT NID Lublin, 12.03.2019 r.