Historia

Budynek pralni i kotłowni uzdrowiskowej w Szczawnie-Zdroju (Bad Salzbrunn – do 1945 r.) wzniesiony został w 1898 r. wg projektu królewskiego radcy budowlanego H. Schmidta z Berlina, wykonanego rok wcześniej. Była to inwestycja książęcej rodziny Hochberów, pozostającej właścicielami uzdrowiska. Usytuowany został w centrum uzdrowiska, na tyłach powstałego w 1901 r. domu uzdrowiskowego Luisienbad (Łazienki Luizy), gruntowanie przebudowanego i rozbudowanego w latach 30. XX w. na zakład przyrodoleczniczy. W wydawnictwie promującym uzdrowisko z 1909 r. pisano, że w budynku znajduje się pralnia parowa z maszyną do prania pościeli oraz sterylizator parowy.

W 1910 r. prowadzone były prace przy modernizacji instalacji wodno-kanalizacyjnej obiektu i parceli. W 1922 r. do budynku pralni dobudowane zostały dwa aneksy wg projektu Wilhelmma Kahmann. W latach 30. XX w. przeprowadzona została gruntowana rozbudowa kotłowni. Budynek powiększony został o jedną oś na całej szerokości w kierunku południowo-wschodnim.

Opis

Dwuczłonowy budynek pralni i kotłowni wzniesiony został na rozległej parceli, po wschodniej stronie kompleksu zakładu przyrodoleczniczego. Po jego południowej i wschodniej stronie znajdują się budynki rozlewni wody mineralnej.

Obiekt złożony jest z dwóch członów: jednokondygnacyjnego budynku pralni z wysokim, użytkowym poddaszem i przylegającego do niego od wschodu, na całej szerokości budynku kotłowni. Na styku obu budynków wzniesiony został wysoki komin.

Budynek pralni otrzymał formę charakterystyczną dla budownictwa uzdrowiskowego, ze szczytami wykonanymi w konstrukcji ryglowej, oraz z użyciem szkliwionej cegły. Sposób rozwiązania elewacji i forma detalu architektonicznego pralni jest analogiczna, jak powstałych w tym czasie innych budynków uzdrowiskowych, mianowicie Pijalni Wód oraz Łazienek Luizy.

Pralnia wzniesiona została na planie prostokąta z prostokątnym ryzalitem przy elewacji południowo-zachodniej, jako jednokondygnacyjna z wysoką partią użytkowego poddasza, częściowo podpiwniczona, o rozczłonkowanej bryle, przykryta wysokim dachem naczółkowym, w układzie dwukalenicowym, o kalenicach przenikających się pod kątem prostym. Na skrzyżowaniu kalenic, wysoko wyniesiona ponad poziom dachu, umieszczona została wieżyczka wentylacyjna, zwieńczoną wysoką sterczyną.

Zachowany jest układ wnętrza pralni z pierwotnym rozplanowaniem pomieszczeń. W trakcie tylnym znajduje się największe pomieszczenie pralni oraz suszarnia i siłownia; w trakcie przednim – maglownia i pomieszczenie magazynowe. Zachowała się ceramiczna okładzina odcinkowych stropów nad gospodarczymi pomieszczeniami parteru. Pole każdego z modułów stropu wyłożone zostało szkliwionymi na biało ceramicznymi płytkami, ozdobione geometrycznymi motywami, ułożonymi z płytek w kolorze kobaltowym.

W pomieszczeniach gospodarczych zachowana jest także lamperia, wykonana ze szkliwionych, białych płytek ceramicznych, z opaską wykonaną z płytek w kolorze kobaltowym.

Z pierwotnego wyposażenia zachowane są: suszarnia komorowa oraz pochodząca z 1925 roku maglownica walcowa, wpisane do rejestru zabytków ruchomych pod nr 824/711/1-2 z dnia 10.07.1989 r.

Zabytek dostępny z zewnątrz.

Oprac. Bogna Oszczanowska, OT NID we Wrocławiu, 06-10-2017 r.