Historia

Najwcześniejsze informacje dotyczące parafii w Myślenicach pochodzą z I poł. XIV w. (1325 – 27) i są związane z istnieniem osady myślenickiej na Stradomiu. Pierwotny kościół parafialny zbudowano zapewne pod koniec XIII w. W związku z lokacją miasta w 1342 r. parafię ze Stradomia, przeniesiono do nowego kościoła, wybudowanego nieopodal rynku (obecny kościół parafialny pw. Narodzenia NMP). Kościół na Stradomiu w 1398 r., wzmiankowany był jako „antigua ecclesia”, określany przez Jana Długosza ok. 1470-80 jako „drewniany i macierzysty względem obecnego, parafialnego kościoła murowanego”. Akta wizytacji biskupich z w. XVI – XVIII opisują świątynię jako kościół murowany zbudowany po 1470-80 r., może ok. 1490 r. w związku z realizacją zaleceń oficjała krakowskiego Jana z Latoszyna. Zdewastowany w czasie potopu szwedzkiego w 1655 r., został wyremontowany po roku 1665. W latach 1800-1810 zamieniony na magazyn wojskowy przez Austriaków, w 1808 r. przeznaczony do rozbiórki i wystawiony na licytację. Zakupiony przez mieszczanina myślenickiego Jana Tarczowskiego. Staraniem Tarczowskiego i mieszczan myślenickich został wyremontowany w l. 1810 – 14. W 1814 r. wprowadzono do kościoła obraz Matki Boskiej, namalowanego przez Jana Irzyka z Kalwarii Zebrzydowskiej (do dziś znajduje się w kościele). W 1817 r. sprowadzono organy, w 1849 r. pokryto dach gontem. W 1812 r. przy kościele założono cmentarz obwiedziony częściowo ogrodzeniem z barokową bramką z rzeźbą Matki Boskiej, umieszczoną w linii ogrodzenia  w 1850 r. i trójarkadową, neogotycką dzwonnicą z 1890 r. Kościół był dwukrotnie remontowany w II poł. XIX w., w 1886 r. z wykonaniem pozornego sklepienia drewnianego w prezbiterium i w 1898 r. według projektu Sławomira Odrzywolskiego. Wzniesiono wtedy ciosową ścianę zachodnią i kruchtę oraz dobudowano zakrystię. Kolejnemu gruntownemu remontowi świątynię poddano w l. 70. XX w. W 2020 r. przystąpiono do restauracji ambony zaprojektowanej  i wykonanej przez Wita Wisza w 1895 r. 

Opis

Kościół filialny, nazywany także cmentarnym (parafia pw. Narodzenia NMP) pw. Narodzenia NMP i św. Jakuba Apostoła w Myślenicach stoi na wzniesieniu – szkarpie powodziowej doliny Raby, ponad dawną drogą do przeprawy – osią wczesnośredniowiecznej osady na Stradomiu i jest otoczony starszą częścią cmentarza.

Jest orientowany, późnogotycki z elementami neogotyckimi, murowany z ciosów kamiennych, tynkowany i obecnie kryty blachą. Kościół jest jednonawowy z krótkim, trójbocznie zamkniętym prezbiterium. Po pn. stronie prezbiterium znajduje się zakrystia, na osi fasady zachodniej kruchta. W prezbiterium pozorne, drewniane sklepienie żebrowe, w korpusie strop drewniany, arkada tęczowa ostrołukowa. Na zewnątrz kościół jest oszkarpowany, kryty trójspadowym dachem o jednej kalenicy, na kalenicy wieżyczka na sygnaturkę o formie barokowej. Po wschodniej Stronie prezbiterium znajduje się gotyckie okno z laską i manswerkiem, gotycki jest także północny portal, ostrołukowy, profilowany. Neoromantyczny ołtarz główny, dwa boczne i ambona z l. 1886 – 95 autorstwa Wita Wisza.

Obiekt dostępny z zewnątrz

Oprac. Tomasz Woźniak, OT NID w Krakowie 16.07.2020 r.