Mimo późniejszych przekształceń na cerkiew prawosławną (1874 r.) i zniszczenia pożarem, a następnie odbudowy w 1903 r., należy do najciekawszych obiektów tego typu ze względu na nieortodoksyjną strukturę salowego wnętrza ze ściętymi ukośnie narożnikami. 

Historia

Wieś Motwica (Mutwica) od XVI do XVIII w. była własnością rodu Sapiehów. 

Cerkiew po raz pierwszy wzmiankowana w 1669 r. jako uposażona przez Władysława Jozafata Sapiehę. Obecnie istniejąca murowana cerkiew została ufundowana przez ówczesnego właściciela wsi Józefa Mierzejewskiego, strażnika koronnego. Wzniesiona w l. 1796-8, zapewne wg proj. znanego architekta doby klasycyzmu Jakuba Kubickiego, wykazująca wyraźne analogie do kościołów w Mokobodach, Nadarzynie i Radziejowicach autorstwa Kubickiego. Usytuowana po przeciwnej stronie drogi w stosunku do cerkwi poprzedniej i towarzyszącej jej dzwonnicy. Od 1874 zamieniona na cerkiew prawosławną, a od 1919 r. na kościół rzym.-kat. Restaurowana w 1843 i 1888 r., odbudowana w 1903 r. po zniszczeniu pożarem. Ponownie remontowana w 1935 i 1952 r., w l. 80. (m. in. wymienione pokrycia dachu z dachówki na blachę) oraz współcześnie (remont elewacji).

Opis

Cerkiew (ob. kościół) usytuowana jest we wsch. części wsi, po pd. stronie głównej drogi wiejskiej, otoczona cmentarzem przycerkiewnym, po przeciwnej stronie drogi znajduje się dzwonnica. Cerkiew klasycystycza, prezbiterium zwrócona na pd. Wzniesiona na planie prostokąta zakończonego trójbocznie od pd., gdzie wbudowane zamknięte półkoliście prezbiterium otoczone po bokach zakrystią i skarbcem z lożami na piętrze oraz przedsionkiem z klatką schodową na osi. Od pn. znacznie szerszy od korpusu masyw fasady, z kruchtą i dwiema lokalnościami po bokach. Cerkiew murowana z cegły, otynkowana. Nawa nakryta stropem z fasetą, w prezbiterium koncha z lunetami. Nad poszczególnymi członami budowli dachy dwuspadowe pokryte blachą, nad prezbiterium cebulasta kopułka. Wewnątrz ściany nawy podzielone na dwie kondygnacje belkowaniem wspartym na toskańskich pilastrach oraz kolumnach ujmujących ścięte naroża, w narożach głębokie nisze sklepione hemisferycznie. Prezbiterium otwarte na nawę wysoką arkadą, po bokach której zamknięte segmentowo okna oświetlające loże. W analogiczny sposób zakomponowany chór muzyczny wsparty na dwóch kolumnach, z lożami po bokach. Fasada trójdzielna, z wyższą partią środkową zakomponowaną w formie łuku triumfalnego w typie serliany, zwieńczonego trójkątnym szczytem. Portal umieszczony w głębokiej wnęce arkadowej ujętej profilowaną archiwoltą z kluczem, flankowaną parami półkolumn toskańskich. Masyw fasady pokryty poziomym boniowaniem i zwieńczony belkowaniem z fryzem tryglifowo-metopowym. Pasada ożywiona otworami okiennymi w formie okulusów o promieniście ułożonych szprosach oraz kwadratowymi płytkimi wnękami; w ścianach bocznych ryzalitów okna termalne. Pozostałe elewacje gładkie, podzielone gzymsem kordonowym i zakończone profilowanym gzymsem wieńczącym, z prostokątnymi, zamkniętymi odcinkowo otworami okiennymi i blendami okiennymi. Wewnątrz ołtarze przerobione z ikonostasów, z obrazami z XVIII-XIXw.

Zabytek dostępny dla zwiedzających. Możliwość zwiedzania po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

Oprac. Bożena Stanek-Lebioda, OT NID w Lublinie, 25.06.2019 r.