Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

pałac - Zabytek.pl

pałac


dwór 1. poł. XVII w. Żarki Średnie

Adres
Żarki Średnie

Lokalizacja
woj. dolnośląskie, pow. zgorzelecki, gm. Pieńsk - obszar wiejski

Dwór w Żarkach Średnich stanowi cenny przykład nowożytnej siedziby szlacheckiej.

Historia

Od 2. poł. XIII w. do końca XV w. Żarki Średnie (Mittel Sohra – do 1945 r.) należały do rodziny von Sor. W 1466 r. większa część Żarek Średnich została sprzedana zgorzeleckiemu mieszczaninowi o nazwisku Axt. Od Axta wieś została kupiona przez burmistrza Zgorzelca Jerzego Emericha. Następnie jego syn Hans sprzedał wieś księciu Fryderykowi II. W późniejszych czasach Żarki należały do rady miejskiej Zgorzelca, w latach 1547-56 były własnością króla Czech Ferdynanda Habsburga. W 1580 r. część miejscowości weszła w skład majątku Kacpra Fürstenau z Lasowa.

Centralna część wsi — wokół kościoła i dworu — od końca XVI w. wielokrotnie zmieniała właścicieli; wschodnia część wsi po roku 1723 stała się własnością miasta Zgorzelca. Drewniany dwór w Żarkach Średnich, otoczony ziemnymi umocnieniami i fosą miał istnieć do 1640 roku. Nowa budowla pochodzi z przełomu XVI i XVII w. Jeszcze przed 1890 r. dwór był otoczony fosą. W 4. ćw. XIX w. dwór został przebudowany i rozbudowany w formach neorenesansowych. Po 1945 r. użytkowany był na cele biurowe i mieszkania PGR; obecnie pozostaje własnością prywatną.

Opis

Zespół dworski z folwarkiem i reliktami parku w Żarkach Średnich (Mittel Sohra) usytuowany jest w centralnej części wsi, w sąsiedztwie obecnego kościoła filialnego. Pałac znajduje się w środkowej części założenia. Dwór jest budowlą murowaną, o rozczłonkowanej bryle i rzucie, trójkondygnacyjną. Korpus dworu nakryty jest wysokim dachem naczółkowym. Pośrodku elewacji południowej – fasady – wysunięta przed lico czterokondygnacyjna wieża nakryta dachem czterospadowym. Elewacja wschodnia korpusu dwuszczytowa, poprzedzona tarasem. Skrzydło tylne nakryte niższym dachem dwuspadowym. Elewacje tynkowane; w narożach korpusu i wieży zdobione pasami boni. Elewacje pierwotnie zdobione były sgraffitową dekoracją ornamentalną (fragmenty odsłoniete spod tynku na elewacji północnej korpusu). Zachowane nieliczne kamienne, profilowane opaski okienne. Na południowej elewacji wieży – dwa tonda oraz prostokątna tablica z herbami. Wnętrza pierwotnie w układzie drutraktowym. W przyziemiu wieży zachowane jednoprzęsłowe sklepienie krzyżowe.

Po południowej stronie dworu założóny został folwark. Wokół rozległego majdanu znajdują się m.in. dwie oficyny mieszkalne z 3. ćw. XIX w. oraz spichlerz i gorzelnia; zachowane są dwie bramy wjazdowe z k. XIX wieku. Park przy dworze założony został u schyłku XIX w. z wykorzystaniem być może wcześniejszego ogrodu ozdobnego.

Dostęp do zabytków ograniczony, stanowią własność prywatną.

oprac. Bogna Oszczanowska, OT NID we Wrocławiu, 22-01-2018 r.

Rodzaj: dwór

Styl architektoniczny: renesansowy

Materiał budowy:  kamienne

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_02_BK.89533, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.135164