Historia

Pierwsza wzmianka o kościele w Ścinawce Dolnej z 1350 r. Kościół ten w czasie reformacji, w latach ok. 1560–1625 użytkowany przez luteran. W 1625 r. przejęty przez katolików i ponownie erygowana rzymskokatolicka parafia. Kościół pw. św. Jakuba, obecnie pomocniczy pw. św. Stanisława Kostki wzniesiony w stylu późnego gotyku w 1530 r. Obecnie zachowane jedynie prezbiterium. Według źródeł nawa kościoła była krótka i wąska, nakryta wysokim dachem dwuspadowym. Wieża zachodnia czworoboczna, zwieńczona murowaną iglicą. We frontowej elewacji nawy późnogotycki, ostrołuczny portal z laskowaniem. Przed 1631 r. i w 2 poł. XVII w. kościół remontowany. W 1749 r. wieża podwyższona o ośmiobocznym człon, zwieńczona późnobarokowym, baniastym hełmem. W 1799 r. przed wieżą wzniesiona murowana kruchta. Następnie, w latach 80. XIX w. przeprowadzona renowacja kościoła, w czasie której wykonana nowa, ornamentalna polichromia sklepienia prezbiterium (F. Simon z Nysy) i wymieniony stary strop na nowy, kasetonowy. W końcu XIX w. stary kościół okazał się za mały na potrzeby parafian i zbyt wilgotny ze względu na częste zalewanie w czasie powodzi. W związku z tym zbudowany w latach 1900–1903 w Ścinawce Dolnej nowy kościół pw. św. Jakuba. Dlatego po 1904 r. wieża i nawa starego kościoła rozebrane. Jako pamiątka historyczna zachowane prezbiterium, które wyremontowano. Zamurowany łuk tęczowy, ukształtowany nowy, ostrołuczny otwór wejściowy, zbudowane narożne, zachodnie przypory podobne do istniejących. Ukształtowana nowa elewacja frontowa kościoła zwieńczona neogotyckim, schodkowym szczytem w stylu budownictwa ceglanego z końca XIX w. Elewacje prezbiterium otynkowane. Prezbiterium odnawiane w latach 1968–1971 oraz przed 1985 r.

Opis

Zachowane prezbiterium starszego kościoła w Ścinawce Dolnej usytuowane w pd.-wsch. części wsi, na zach. od dóbr zamkowych, na cmentarzu o średniowiecznej genezie, otoczonym kamiennym murem z czerwonego piaskowca. Prezbiterium zbudowane z czerwonego piaskowca i cegły, częściowo tynkowane, zamknięte trzema bokami pięcioboku, oskarpowane, przeprute oknami w ostrołucznie zamkniętych niszach okiennych. Nakryte wysokim dachem. W częściowo oczyszczonej z tynku elewacji frontowej widoczny zarys łuku tęczowego zbudowanego z ciosów. W ścianę u podstawy archiwolty tego łuku wmontowana wtórnie średniowieczna płyta z rycerskim herbem. Ostrołuczny portal ujęty ceglanym obramieniem, a elewacja frontowa zwieńczona ceglanym, uskokowym szczytem. Prezbiterium nakryte sklepieniem krzyżowo-żebrowym z żebrami wnikającymi w ściany oraz z podciętymi w osiach wysklepkami. Dekoracja zworników sklepiennych motywami roślinnymi.

Zabytek dostępny przez cały rok.

Opr. Iwona Rybka-Ceglecka, OT NID we Wrocławiu, 30-06-2016 r.