Historia obiektu

W 1780 r. po bezpotomnej śmierci Johanna von Götzena i wymarciu katolickiej linii Götzenów dobra bożkowskie (Bożków - Eckersdorf) stały się własnością hrabiego Antona Aleksandra von Magnis, który był synem Franciszki von Götzen – córki właściciela Bożkowa Franza Antona von Götzen. W 1785 r. Anton Aleksander poślubił Louise von Götzen z ewangelickiej linii Götzenów. Hrabia Anton Aleksander był znany m.in. z udanych innowacji, które wprowadzał w swoich gospodarstwach rolnych, fabrykach i kopalniach. Wkrótce rozpoczął przebudowę rezydencji w Bożkowie. W 1800 r. na północ od pałacu założono park ze sztucznymi ruinami i zbudowano leśniczówkę. W 1801 r. z inicjatywy hrabiny Luise wzniesiono wieżę widokową na Grodziszczu (Walterkuppe). Miał to być prezent dla męża. Początkowo hrabia wykorzystywał wieżę jako siedzibę myśliwską. Wkrótce Eckersturm stało się celem wycieczek. Od 1847 do 1939 r. u podnóża wieży funkcjonowały: podkowiasta przybudówka i drewniany schron, w których turyści nabywali przekąski i napoje. Za opłatą można było wejść na wieżę, z której rozciągał się widok na okolicę. W rękach rodu von Magnis dobra bożkowskie pozostawały do 1945 r. W lutym 1946 r. z Bożkowa wysiedlono Biankę von Magnis wdowę po Antonie przedostatnim właścielu majątku i matkę Ferdynanda ostatniego właściciela. Potem zarówno pałac, jak i wieża na Grodziszczu, którą nikt się nie opiekował, ulegały stopniowej dewastacji. W latach 50. XX w. zawaliła się część budynku, w latach 80. XX wieku runęły schody prowadzące na platformę widokową.

Opis obiektu

Usytuowanie zabytku:

Wieża jest zlokalizowana w obrębie mezoregionu Obniżenia Ścinawki, ok. 1 km. na zachód od Bożkowa, ok. 1,8 km na południowy zachód od pałacu w Bożkowie, na wzniesieniu o nazwie Grodziszcze (396 m n.p.m.), na terenie zalesionym.

Opis stanowiska:

Czterokondygnacyjna wieża widokowa wzniesiona z cegły i kamienia łamanego, wysokości ok. 20 m była zwieńczona tarasem widokowym. Posiadała kamienny portal. Przed 1847 r. do wieży dobudowano budynek na planie podkowy, a nieco później dostawiono ażurowy, drewniany schron dla turystów. Obiekty te rozebrano przed 1939 r.

Stan i wyniki badań archeologicznych:

Jedyną przesłanką świadczącą o możliwości istnienia na szczycie wzniesienia koło Bożkowa średniowiecznego założenia obronnego było oznaczenie konserwatorskie na mapie Glatz 3244/5565 (obecnie w zbiorach Muzeum Archeologicznego Oddziału Muzeum Miejskiego Wrocławia). Przed 1945 r. brak pozytywnej weryfikacji tego oznaczenia. W latach 60. XX w., przed wpisaniem obiektu do rejestru zabytków, prawdopodobnie nie przeprowadzono weryfikacyjnych badań archeologicznych ani nie sprawdzono historii tego miejsca w źródłach archiwalnych. W 1986 r. w ramach realizacji weryfikacyjno-poszukiwawczych badań Archeologicznego Zdjęcia Polski dla obszaru 93-24 Wiesław Piszczałowski i Andrzej Dwilewicz opracowali kartę ewidencyjną stanowiska archeologicznego. Badacze nie potwierdzili istnienia gródka stożkowatego. Odnotowali, że na szczycie Grodziszcza znajduje się nowożytna wieża widokowa.

Dostępność obiektu dla zwiedzających. Zabytek dostępny tylko z zewnątrz w związku z poważnymi uszkodzeniami, m.in. brak schodów.

Autor noty: oprac. Donata Trenkler, OT NID we Wrocławiu, 17-11-2020 r.