Stanowi przykład ludowej architektury sakralnej powstałej w końcu XVIII w. z wnętrzem ozdobionym iluzjonistyczna polichromią wykonaną na płótnie.

Historia

Wieś Skuły była siedzibą mazowieckiej rodziny Skulskich, herbu Rogala. Jeszcze w poł. XVII w. byli jej właścicielami, wespół z Nadarzyńskimi. Od 1654 r. właścicielami połowy wsi stali się księża misjonarze z kościoła św. Krzyża w Warszawie, którzy od roku 1787 r. przejęli ją całą na własność. Pierwszy kościół we wsi zbudowany został w poł. XIV w. W 1443 r. pojawia się pierwsza wzmianka o proboszczu. Kolejny, drewniany kościół, powstał w XVI w. (dokładna data nie jest znana). Jednak uległ on zniszczeniu podczas potopie szwedzkim. 

Obecny kościół pw. Świętych Piotra i Pawła zbudowano w 1678 r. dzięki staraniom Seweryna Skulskiego i księży misjonarzy. Po niecałych stu latach, dzięki ks. Smoleńskiemu, kościół przeszedł gruntowny remont, podczas którego dobudowano zakrystię, a ściany obito płótnem, na którym wykonano malowidła. Ponowna konsekracja kościoła miała miejsce w 1808 r. W latach 1889 i 1894 pod kierunkiem architekta Juliana Ankwicza kościół przeszedł kolejny remont, podczas którego częściowo przemalowano i uzupełniono malowidła. W 1927 r. w świątyni wymieniono na nowe podwaliny i pokryto dach blachą. Ostatni większy remont miał miejsce w 1995 r. Wymieniono wówczas dźwigary, podłogę, szalunek, o 30 cm podniesiono zakrystię i prezbiterium oraz wyremontowano poddasze. Teren kościoła otoczono ogrodzeniem i uporządkowano teren przykościelny. 

Opis

Kościół usytuowany jest przy skrzyżowaniu dróg, w centralnej części wsi, na wschód od ul. Mszczonowskiej. Od szosy oddzielony jest parkingiem. W południowo-zachodniej części cmentarza przykościelnego usytuowana jest drewniana dzwonnica.

Świątynia wybudowana z drewna sosnowego w konstrukcji zrębowej, oszalowana pionowymi deskami z olistwowaniem, wzmocniona obustronnie lisicami, posadowiona na niskiej podmurówce. Więźba dachowa nawy i prezbiterium więzarowa, dwuspadowa na nawą, trójspadowa nad prezbiterium i zakrystią kryta blachą. Na kalenicy nawy, od strony zachodniej, czworoboczna wieżyczka na sygnaturkę, nakryta daszkiem dwuspadowym, zwieńczona krzyżem. 

Kościół jest orientowany, nawa zbudowana jest na planie zbliżonym do kwadratu, o wschodnich narożach ściętych wewnątrz, od strony zachodniej chór muzyczny wsparty na trzech parach słupów. Do nawy od strony wschodniej dobudowane węższe prezbiterium w kształcie wydłużonego prostokąta, za nim zakrystia w kształcie prostokąta leżącego. Bryła kościoła jest trójdzielna, z jednonawowym korpusem oraz niższym, trójbocznie zamkniętym prezbiterium i prostokątną zakrystią od strony wschodniej.

Wnętrze jest jednonawowe, przekryte stropem płaskim. Prezbiterium otwarte do nawy koszowym łukiem tęczowym wspartym na wolutowych wspornikach. Ściany nawy pokryte są malowanym płótnem z barokowo-rokokową iluzjonistyczną polichromią z k. XVIII w., rozczłonkowane czterema pilastrami. Najstarsze fragmenty przedstawiają medaliony z wizerunkami świętych oraz przedstawienia ołtarzy. Nowsze prezentują sceny ze Starego i Nowego Testamentu oraz różnorakie elementy architektoniczne. Na wyposażenie składają się: rokokowe ołtarze – główny i dwa boczne, ambona i chrzcielnica z II połowy XVIII wieku. 

Przy kościele znajduje się drewniana dzwonnica wzniesiona pod koniec XVIII w. Na cmentarzu przykościelnym w zachodniej części działki usytuowane są stare nagrobki, m.in. Michała Mellerskiego, proboszcza żukowskiego zmarłego w 1814 r.

Obiekt dostępny podczas mszy oraz po uprzednim umówieniu się z proboszczem parafii. 

Jerzy Szałygin, OT NID w Warszawie, 21.09.2018 r.