Michała Archanioła, z którą tworzy jednorodny stylowo zespół o wysokich walorach architektonicznych i krajobrazowych.

Historia

Perespa po raz pierwszy wzmiankowana w 1531 r. jako wieś opuszczona. Istnienie parafii prawosławnej potwierdzone w 1570 r., jej kontynuacją była, po zawarciu unii brzeskiej w 1596 r., parafia greckokatolicka (unicka). Pierwsza świątynia (lub świątynie) była drewniana. Obecnie istniejąca, murowana, klasycystyczna cerkiew została wzniesiona na miejscu poprzednich w l. 1807–1827, zapewne z fundacji dziedzica wsi Rafała Horodyńskiego. Współcześnie z cerkwią zbudowano popówkę (ob. nieistniejącą) oraz dzwonnicę, która do czasu zmiany układu dróg pełniła także funkcję bramy. Po r. 1863 cerkiew została zamknięta, a po kasacie unii w 1875 zamieniona na prawosławną. W 1919 r. na mocy dekretu bpa lubelskiego Mariana Fulmana przekazana parafii rzymskokatolickiej. W czasie II wojny światowej częściowo zdewastowana, użytkowana przez wiernych prawosławnych. Rekoncyliowana w 1944 r. i zamieniona na kościół par. Dzwonnica kilkakrotnie remontowana, m. in. po I wojnie światowej, ok. 1985 r. (zmiana pokrycia dachu), w l. 2005-7 (remont elewacji).

Opis

Zespół cerkiewny (ob. kościelny), w którego skład wchodzi d. cerkiew gr.-kat. (ob. kościół) i dzwonnica, położony jest na wsch. krańcu wsi. Dzwonnica (d. dzwonnica-brama) usytuowana w pobliżu pd.-zach. naroża obszernego cmentarza cerkiewnego (d. grzebalnego). Klasycystyczna. Wzniesiona na planie kwadratu, dwukondygnacyjna, z parterową przybudówką (kostnicą ?) od wsch. Murowana z cegły i otynkowana. Nakryta dachem namiotowym zwieńczonym krzyżem na kuli., nad przybudówką dach pulpitowy – obydwa dachy pokryte blachą. Elewacją frontową zwrócona na pd. (w stronę d. wjazdu od głównej drogi wiejskiej). Naroża elewacji boniowane, kondygnacje oddzielone gzymsem kordonowym w formie półwałka, całość zwieńczona uproszczonym belkowaniem. W przyziemiu elewacji pn. i pd. otwory bramowe zamknięte łukiem półkolistym, ujęte szerokimi płaskimi opaskami, zamykane dwuskrzydłowymi drewnianymi wrotami. Górna kondygnacja przepruta prostokątnymi zamkniętymi półkoliście otworami dzwonowymi w opaskach z kluczami. Elewacje przybudówki zakończone profilowanym gzymsem, w ścianie pn. prostokątne okno.

Zabytek dostępny dla zwiedzających.

Oprac. Bożena Stanek-Lebioda, OT NID w Lublinie, 20.02.2019 r.