XIX w., wzniesionego zapewne wg teoretycznego projektu arch. Christiana Piotra Aignera z 1825 r. We wnętrzu zachowało się cenne wyposażenie rokokowe i klasycystyczne.

Historia

Najstarsza wzmianka o Kołaczkowie pochodzi z 1310 r. Była to wieś szlachecka. W XIV i XV w. należała ona do Kołaczkowskich herbu Abdank. Na pocz. XVI w. dobra kupił dworzanin Górków Dobrogost Jezierski. W 1538 r. Kołaczkowo stało się własnością Łukasza Górki, późniejszego bpa włocławskiego. W czasach późniejszych – w XVII i na  pocz. następnego stulecia – dziedziczyli tu Zajączkowie, a w XVIII w. – Sokolniccy, Stablewscy i Dąmbscy h. Godziemba. Po śmierci Gustawa hr. Dąmbskiego w 1863 r. Kołaczkowo zostało sprzedane i przeszło w ręce niemieckie. Początkowo majątek należał do rodziny Schultzów, a od pocz. XX w. – do Królewskiej Komisji Kolonizacyjnej, która przeprowadziła jego parcelację. W 1918 r. dobra przejął Urząd Osadniczy w Poznaniu. W 1920 r. resztówkę Kołaczkowo nabył pisarz, późniejszy laureat nagrody Nobla – Władysław Stanisław Reymont. Majątek liczył ok. 213 ha. Po śmierci W. S. Reymonta w 1925 r. jego spadkobiercy sprzedali Kołaczkowo znanej poznańskiej rodzinie lekarzy Juraszów. W ich rękach majątek pozostawał do 1939 r.

Drewniany kościół pw. św. Apostołów Szymona i Judy Tadeusza w Kołaczkowie powstał być może już w XIII w. (wg innych źródeł w XIV lub XV w.). Najstarsze wzmianki o parafii pochodzą z lat 1404 (wspomniany pleban Mikołaj) i 1420 (wzmiankowany pleban Wawrzyniec). Kościół ten istniał do pocz. XVIII w. W 1713 r. w jego miejscu powstała nowa, również drewniana świątynia. Jej fundatorem był ówczesny dziedzic Kołaczkowa – Władysław z Wrząca Zajączek. Kościół pozostawał pod zarządem księży Franciszkanów z pobliskich Pyzdr.

W latach 1830-36, na innym miejscu, powstał nowy murowany kościół. Jego fundatorami był Józef Stablewski. Prace – zapewne w oparciu o teoretyczny projekt arch. Christiana Piotra Aignera z 1825 r. – prowadził budowniczy Jursz. Przed poł. XIX w. w pobliżu kościoła wzniesiono drewnianą dzwonnicę. W 1850 r. nieukończony z powodu śmierci J. Stablewskiego (1836) budynek został poświęcony. Budowa kościoła została ukończona w 1852 r. staraniem kolejnego właściciela Kołaczkowa, bratanka żony J. Stablewskiego – Gustawa hr. Dąmbskiego. W 1912 r. w świątyni ustawiono nowe organy. Podczas II wojny światowej kościół zamieniono na magazyn. W latach 1945-48 budynek został odremontowany. W sierpniu 1971 r. we wnękach fasady kościoła ustawiono figury patronów kościoła. W 1990 r. na terenie przykościelnym zbudowano kaplicę przedpogrzebową. Kościół był remontowany w latach 90. XX w. (1995 – wymiana pokrycia dachowego, 1995-96 – osuszenie ścian budynku, wybrukowanie otaczającego go terenu), 1998 – prace tynkarskie, 1999 – prace malarskie we wnętrzu) i w latach 2001-03 (prace elewacyjne). W latach 2004-06 przeprowadzono renowację pochodzących z poprzedniego kościoła ołtarzy bocznych pw. śś. Piotra i Pawła oraz św. Anny.

Opis

Kościół w Kołaczkowie usytuowany jest w centralnej części wsi, po pd. stronie szosy z Wrześni do Pyzdr. Prezbiterium kościoła skierowane jest na pd. Po zach. stronie świątyni znajduje się dziewiętnastowieczna, drewniana dzwonnica o konstrukcji słupowej, oszalowana, nakryta dachem kopulastym. Po stronie wsch. – murowana kaplica przedpogrzebowa z 1990 r. Teren przykościelny ogrodzony jest płotem drewnianym, osadzonym na niskim kamiennym murku miedzy otynkowanymi słupkami. Na pn. od kościoła, po drugiej stronie szosy, wznosi się niewielka plebania z 1 ćw. XX w.

Klasycystyczny kościół wzniesiony został na planie prostokąta, z wydzielonym wewnątrz prezbiterium, przy którym zakrystia i schowek. Po stronie pn., pod chórem muzycznym znajduje się kruchta, po obu jej stronach – klatka schodowa i schowek. Świątynia nakryta jest dachem dwuspadowym.

Kościół jest budynkiem murowanym z cegły. Jego ściany zostały obustronnie otynkowane. Dach kryty jest blachą. Elewacje zostały otynkowane i podzielone pilastrami dźwigającymi belkowanie. Między pilastrami umieszczono półkoliste okna w profilowanych opaskach, wsparte na obiegających elewacje odcinkach wydatnego gzymsu. Elewacje pn. i pd. ukształtowane analogicznie, trójosiowe, zwieńczone trójkątnymi frontonami, nad którymi widoczne są schodkowe szczyty attykowe. Na osi elewacji pn. prostokątne wejście, zwieńczone wspartym na ozdobnych konsolkach odcinkiem gzymsu. Po obu stronach wejścia znajdują się zamknięte półkoliście wnęki, w których umieszczono rzeźbione figury partonów kościoła – św. Apostołów Szymona (z piłą) i Judę Tadeusza (z maczugą). W drugiej kondygnacji, ponad odcinkami gzymsu – płaskorzeźbione sceny w prostokątnych płycinach, przedstawiające Zwiastowanie i Świętą Rodzinę. Na osi elewacji pd. znajduje się prostokątna wnęka, w której umieszczono krucyfiks. Po stronie zach. wmurowano marmurową płytę nagrobkową Józefa Stablewskiego i jego żony Praksedy z hr. Dąmbskich (płyta jest uszkodzona). Elewacje boczne są pięcioosiowe.

Ściany we wnętrzu podzielone są pilastrami dźwigającymi belkowanie. Ponad aneksami bocznymi przy prezbiterium znajdują się loże, otwarte do wnętrza półkolistymi, przeszklonymi arkadami. Po stronie pn. – chór muzyczny. Środkowa część chóru nadwieszona, wsparta na konsolach ozdobionych motywem akantu oraz główkami aniołków. Pod chórem koszowo zamknięte przejście z kruchty do nawy. Wnętrze nakryte jest płaskim stropem z fasetą.

W świątyni zachowały się elementy, stanowiące wyposażenie dawnego kościoła. Należą do nich m. in. dwa ołtarze boczne z rzeźbami świętych, ozdobione ornamentem rokokowym. W ołtarzach umieszczono osiemnastowieczne obrazy: w ołtarzu po stronie wsch. – św. Anna Samotrzeć, Matka Boska Niepokalana (na zasuwie) oraz św. Wincenty (w zwieńczeniu), w ołtarzu po stronie zach. – śś. Roch, Walenty i Jakub oraz Jan Nepomucen (w zwieńczeniu). Klasycystyczny ołtarz główny powstał w czasie budowy obecnego kościoła. Jest to ołtarz murowany, architektoniczny, z czterema kolumnami dźwigającymi belkowanie. W polu środkowym zawieszono zapewne siedemnastowieczny, przemalowany obraz Matki Boskiej Częstochowskiej w sukience rokokowej. Z pozostałych elementów wyposażenia wymienić trzeba ambonę z XIX w. z rzeźbą Salvatora Mundi na baldachimie.

Kościół dostępny do zwiedzania z zewnątrz i wewnątrz. Bliższe informacje na temat parafii oraz godziny Mszy Św. są podane na stronach internetowych parafii: parafiakolaczkowo.pl oraz  Archidiecezji Gnieźnieńskiej: www.archidiecezja.pl

Oprac. Krzysztof Jodłowski, OT NID w Poznaniu, 20-09-2017 r.