pw. Matki Boskiej Szkaplerznej i św. Jana Nepomucena z l. 70. XIX w. (rozbudowany w 1909 r.) autorstwa budowniczego pow. zamojskiego arch. Władysława Sienickiego, współczesne kościołowi ogrodzenie z kapliczkami, dzwonnica z 1900 r. oraz drewniana plebania z 2. poł. XIX w. W regularnie rozplanowanym miasteczku kościół stanowi wyraźną dominantę architektoniczną zamykającą oś kompozycyjną północ – południe.

Historia

Parafię we Frampolu została erygowana w 1778 r., poprzednio miejscowość należała do parafii Radzięcin. Pierwsza drewniana świątynia istniała zapewne już w XVII w., remontowana lub zbudowana na nowo w XVIII w., rozebrana w r. 1880. Obecnie istniejący neogotycki kościół został wzniesiony z inicjatywy ks. Wiktora Krauzego, zaprojektowany przez budowniczego powiatu zamojskiego arch. W. Sienickiego, sfinansowany ze środków parafian i dziedzica dóbr Kąty – Marcina Krotochwila. Kościół zbudowano w l. 1873-1878 jako świątynię jednonawową, poświęcono w 1879 r., uznając wówczas za „wzór i ozdobę całej okolicy”. Współcześnie z kościołem powstało ogrodzenie z czterema neogotyckimi kapliczkami. W 1909 r. kościół rozbudowano poprzez dodanie naw bocznych z kaplicami oraz zakrystii przy prezbiterium. W 1900 r. wzniesiono neogotycką dzwonnicę, wg proj. arch. Juliana Cieszkowskiego. Data budowy drewnianej plebanii nie jest znana, przyjmuje się, że powstała w 2. poł. XIX w. i została częściowo przebudowana w okresie międzywojennym. W czasie bombardowania we wrześniu 1939 r. zniszczona została wieża kościelna, uszkodzona dzwonnica i znaczna część ogrodzenia, których odbudowę rozpoczęto w 1950 r. W trakcie odbudowy przekształcono wnętrze otwierając nawy boczne na nawę główną większą ilością arkadowych przejść. Kościół kilkakrotnie remontowany, m. in. w r. 1962, 1980.

Opis

Zespół kościelny usytuowany na pn. obrzeżach regularnie rozplanowanego miasteczka, na zamknięciu od pn. osi kompozycyjnej pn.–pd. W skład zespołu wchodzi kościół, ogrodzenie z kapliczkami, dzwonnica oraz plebania.

Kościół neogotycki, fasadą zwrócony na pd. Jednowieżowy, składający się pierwotnie z jednej, pięcioprzęsłowej nawy, do której wtórnie dodano niskie nawy boczne zakończone wyższymi, kwadratowymi kaplicami zamkniętymi absydami. Prezbiterium węższe i nieznacznie niższe od nawy głównej, zamknięte trójbocznie, otoczone wieloboczną zakrystią na wzór ambitu (obejścia). Od frontu masyw wieżowy, z wtopioną kwadratową wieżą, pod którą kruchta; przy nawach bocznych kwadratowe przedsionki. Prezbiterium otwarte na nawę ostrołukową tęczą, nawa główna skomunikowana z nawami bocznymi za pomocą ostrołukowych arkad. Nawa główna, prezbiterium i kaplice nakryte sklepieniami kolebkowymi z lunetami, w kruchcie sklepienie kolebkowe, w nawach bocznych krzyżowe. Kościół murowany z kamienia i cegły otynkowany. Dachy nad nawą główną i prezbiterium dwuspadowe, pozostałe pulpitowe i wielopołaciowe, pokryte blachą. Bryła kościoła niezwykle malownicza ze względu na zróżnicowanie kształtu i wielkości poszczególnych jej członów ujętych uskokowymi skarpami, zwieńczonych sterczynami, attykami i dekorowanych ostrołukowymi blendami. Fasada trójosiowa, trójkondygnacyjna, z nieznacznie zryzalitowaną wieżą, której ostatnia kondygnacja przepruta ostrołukowymi portfenetrami, otoczona balkonem i zwieńczona hełmem w formie iglicy. Na osi ostrołukowy portal, a nad nim ostrołukowe porte-fenetre poprzedzone balkonem z figurą Matki Boskiej; w partiach bocznych ostrołukowe blendy i okienka w formie trójliścia. Po obu stronach fasady widoczne cofnięte ściany szczytowe naw bocznych, zwieńczone attykami i sterczynami powtarzającymi kształt hełmu wieży. Otwory okienne zamknięte łukiem ostrym i ujęte od góry opaskami. Wewnątrz wyposażenie neogotyckie (ołtarze, ławki, konfesjonały, chrzcielnica) z czasu budowy kościoła oraz wcześniejsze, barokowe, pochodzące z poprzedniej świątyni; witraże z pocz. l. 60 XX w.

Dzwonnica. Neogotycka. Zbudowana na planie kwadratu, dwukondygnacyjna. Murowana z cegły i otynkowana, nakryta dachem namiotowym pod blachą zwieńczonym wieżyczką z iglicą nawiązującą formą do wieży kościelnej. Naroża ujęte uskokowymi skarpami przechodzącymi w sterczyny. Górna kondygnacja przepruta z czterech stron ostrołukowymi prześwitami dzwonnymi w ozdobnych obramieniach, nad którymi wysmukłe wimpergi. Otwory wejściowe od pd. i zach. zamknięte łukiem dwuramiennym. Elewacje zdobione ząbkowymi i schodkowymi gzymsami oraz płycinami z ostrołukowym laskowaniem. 

Ogrodzenie z kapliczkami. Neogotyckie. Murowano-metalowe (częściowo wymienione na nowe) składające się z kwadratowych filarków na podmurowaniu, pomiędzy którymi rozpięte metalowe przęsła. W narożach umieszczone cztery kapliczki domkowe. Murowane i otynkowane, wzniesione na planie prostokąta, nakryte daszkami dwuspadowymi pod blachą. W szczytowych elewacjach frontowych umieszczone otwory drzwiowe w płytkich, ostrołukowych wnękach ujętych dekoracyjnymi opaskami; w zwieńczeniu profilowany gzyms.

Plebania. Położona po zachodniej stronie kościoła. Parterowa, częściowo podpiwniczona, wzniesiona na planie prostokąta, o dwutraktowym, wielodzielnym układzie wnętrza. Zbudowana z drewna w konstrukcji sumikowo-łątkowej, oszalowana, nakryta dachem naczółkowym pod blachą. W elewacji frontowej (wsch.) dwa wejścia poprzedzone gankami z parami kamiennych kolumn. Elewacje ozdobione dekoracją snycerską w postaci rozbudowanych nadokienników, szerokiego fryzu w zwieńczeniu i ażurowych listew podokapowych.

Zabytek dostępny. Możliwość zwiedzania po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

opr. Bożena Stanek-Lebioda, OT NID w Lublinie, 19-07-2018 r.